Siglir tar il cuntegn
Text 'Tips e Trics' auf blauem Hintergrund mit zerknülltem Papier.
Legenda: rtr

Tips e trics Cartas da regal e bons valan tenor lescha almain tschintg onns

Tge èn mes dretgs vi dal self-checkout, tge lavurs èn impurtantas en l'iert avant l'enviern e co poss jau reducir mess temp da monitur? Qua datti tips e trics per levgiar in pau nossa vita da mintgadi.

In bon per ina tschaina en l'ustaria preferida, per in nov cudesch u per ina fin d'emna da wellness – quai èn regals bainvesids. Ma tgi n'enconuscha betg quai: ins ha plaschair dal regal, metta il bon en in truclet per pli tard u l'emblida. E tuttenina è il bun scrudà. Tge ussa?

En in discurs cun SRF ha l'experta da dretg, Gabriela Baumgartner, explitgà la situaziun giuridica en il connex cun bons e lur valaivladad.

Da principi vala suandantas regulaziuns legalas: Quellas pretendan tut tenor gener dals bons ina valaivladad da tschintg u 10 onns. Bons per rauba pli pitschna sco cudeschs, vestgadira, victualias u per mangiar en il restaurant scadan suenter tschintg onns. Per bons per pernottaziuns en hotels, per viadis, per visitar il teater u per entradas da wellness – pia per purschidas – munta il termin da surannaziun 10 onns (tenor l'artitgel 128 dal Dretg d'obligaziuns). Quests termins èn stringents e na dastgan betg vegnir reducids.

Bon: uschia daventa el in regal che fa plaschair

Avrir la box Serrar la box
  • Guardar che la persuna regalada giavischa u po er propi duvrar in product dal sortiment da l'interpresa u da la butia.
  • Sch'ins è malsegir areguard las preferenzas, tscherner in affar cun in sortiment uschè vast sco pussaivel.
  • Sch' i vegn notà ina valaivladad pli curta che reglada en moda legala sin il bon, insister sin l'observaziun dals termins (5 u 10 onns).
  • Sch'ins survegnia regalà in bon, ma na dovra betg gist ils guants u n'ha betg temp per in sgol cun in ballun, dumandar ina prolungaziun dal termin. Sche quai n'è betg pussaivel, regalar vinavant u vender il bon.
  • Adatg tar l'elecziun da l'interpresa: en cas d'ina fatschenta etablida è la probabilitad pli gronda ch'ella exista effectivamain fin ch'il bon scada.

Bons cun data da scadenza: Sin in bon vegn savens stampà ina data da scadenza, per exempel in u dus onns. Tenor l'experta da dretg na tegnia quai dentant betg ord vista giuridica. Era là valian las regulaziuns legalas.

Lura na vala betg la data che stat sin il bon, mabain quai che stat scrit en la lescha. Las reglas en la lescha èn stringentas ed ins na po betg far insatge ch'è mender che quai ch'è pretendì en la lescha.
Autur: Gabriela Baumgartner experta da dretg

Sche quai è giuridicamain admissibel, è dispitaivel e procuri adina puspè per dispitas tranter specialistas e specialists. L'onn 2020 ha ina dretgira da Soloturn decidì ch'ils termins legals na dastgan betg vegnir reducids. Da quai resulta: bons per rauba pli pitschna sco per exempel vin valan almain tschintg onns. La clientella na dastga pia betg vegnir sfurzada cun clausulas u cun cundiziuns correspundentas da retrair cumplettamain u parzialmain in bon avant la surannaziun.

Bons senza data da scadenza: Sch'i n'è betg stampà ina data da scadenza («valaivla fin ...») sin in bon, valan era là ils termins da surannaziun legals.

Bons che scadan, sch'els na vegnan betg «duvrads» ad uras: En il stampà pitschen datti tar intgins bons era in'ulteriura clausula: l'entir dabun scadiss, sche la carta na vegniss betg duvrada u activada aifer in tschert temp. Ina tala clausula na saja betg valaivla, damai ch'ella cuntrafetschia a la lescha, di Gabriela Baumgartner.

Tge far sch'ins po betg far plaz a la glisch blaua?

Las reglas tge che l’automobilist ha da far sch'ina ambulanza, ils pumpiers u la polizia s’avischinan cun glisch blaua e sirena èn en sasez cleras: Quels han prioritad e l’automobilist sto guntgir sin la vart dretga. Sch’i n’ha betg avunda plaz, pon ins era guntgir precautamain sin il passape.

Ma sch’ins va gist tras in plazzal da l’autostrada cun mo in vial, e dretg e sanester hai fermadas ed il tempo è limità sin maximalmain 60 km/h, na pon ins betg simplamain far plaz per las organisaziuns d’intervenziun d’urgenza. Da princip vala: automobilists ston sa tegnair vi da las reglas, era sch’i fiss da far plaz per in’ambulanza. Amplas cotschnas ed era limitas da tempo èn pia da tegnair en.

Ins na sto betg fermar immediatamain u surpassar massivamain la limita da tempo per in’ambulanza. En talas situaziuns vali da restar calm, di Thomas Rohrbach, pledader da l'Uffizi federal da vias Astra. Cura ch’igl è pussaivel, lura pon ins far plaz. I dat er in zic spazi d'agir: Tgi che surpassa la limita da tempo per far plaz per in’ambulanza e survegn ina multa, na sto per regla betg quintar cun consequenzas – tar il recurs pon ins declerar la situaziun. Sin la fotografia ves'ins che la persuna ch'ha surpassà la limita da tempo ha fatg quai per far plaz ad in vehichel d’ina organisaziun d’intervenziun d’urgenza.

Anc meglier: Sche l'apparat da radar ha fatg ina fotografia en ina tala situaziun, s'annunzian ins il meglier immediatamain tar la polizia, uschia pon ins evitar che la multa vegn insumma tramessa a chasa e po uschia spargnar l’entira birocrazia dal recurs.

Co sa cumportar cura ch’in vehichel cun glisch blaua s’avischina

Avrir la box Serrar la box

Tenor Artitgel 27 paragraf 2 da la Lescha federala davart il traffic sin via sto la via vegnida dada libra immediatamain, sco ch’ins percepescha glisch blaua e sirena. L'urden da traffic (Verkehrsregelnverordnung VRV ) concretisescha quest duair suandantamain:

  • Autos d’intervenziun da polizia, ambulanza e pumpiers cun glisch blaua e sirena han precedenza.
  • Sch’igl è indispensabel da dar liber immediatamain il traject, sto vegnir guntgì cun la precauziun necessaria sin il passape.
  • Tar colonnas sin l’autostrada e sin autovias sto vegnir furmada ina giassa da salvament en vista d’in acziun da polizia.

Selfcheckout – dastgan els ir en mia tastga?

Tar la gronda part dals grossists èn las cassas da «self-checkout» ozendi ina purschida quotidiana. Tgi che fa diever da quellas cassas sto esser pront che i pudess dar ina controlla sporadica, ina uschenumnada «Stichkontrolle». Ma tge munta quai? Lascha la persuna che controllescha tanscher sezza en mia tastga per prender ora products?

Lavur d'iert avant che la naiv riva

Igl è la fin d'october, temp per las giaccas grossas ed ils chalzers gronds. Oh, ed anc insatge – lavur d'iert! Enturn chasa datti numnadamain inqual chaussa ch'ins sto anc far avant che l'enviern vegn endretg e cuvra tut cun naiv.

Noss trais tips ils pli impurtants èn:

  • Tgi che ha in bigl en curtin, sto svidar quel uschè spert sco pussaivel e tschentar giu il tgiet dal tut. Il medem tar ils bischens dal tetg – igl è gia bunamain tutta feglia crudada giu da las plantas, e questas feglias staupian ils bischens sin il tetg. Nairas uras da nettegiar quellas per l'enviern per ch'ellas na stupian betg!
Schneebedeckter Blumentopf draussen.
Legenda: La naiv vegn! Tge datti anc da far? Keystone
  • Nus restain gist en curtin. Là spetga numnadamain anc in'autra incumbensa impurtanta: proteger correctamain tut las plantas cunter il fraid. Plantas sco ulivers u oleanders, che creschan atgnamain en regiuns chaudas, ston vegnir protegidas bain u vegnir prendidas il meglier a chasa. Tar las rosas e l'efeu n'èsi betg uschè delicat, ma dal tuttafatg na dastg'ins er betg emblidar ellas – oravant tut las plantas giuvnas èn anc fitg sensiblas e dovran protecziun.
  • Sco davos punct sin nossa glista stat anc insatge auter, che dovra protecziun cunter il fraid. Igl n'è betg insatge viv – igl è il gril. Er il grill sto vegnir prendì en chasa u en garascha durant ils mais fraids. Sche Vus vulais tuttina laschar ordadora il grill, il meglier è ina cuverta che cuvra tut il grill e ch'è impermeabla. E sche vus essas gia en curtin e provedis il gril, prendai svelt ina lumpa e nettegiai las stangas da fier.

Tge far cun la feglia d'atun?

Cura che la feglia croda, han ins puspè da far urden en iert. Quai na vul però betg dir ch'ins ha da dismetter tut la feglia. Il pastg ha da vegnir deliberà da la feglia, per ch'el sa recreeschia durant l'enviern ed haja avunda aria.

Era sin las plazzas da glera duess ins raschlar, per che las feglias na daventian betg terra e na laschian betg crescher nov zerclim. Dentant pon ins gidar a plantas sco palmas u bambus cun la feglia. Sch'ins plazzescha la feglia enturn quellas plantas, isolescha quai il fund e las plantas pon er d'enviern trair l'aua.

Co reducir il temp dal monitur?

Bleras persunas enconuschan il problem cun il telefonin. Ins vul guardar l’ura e zac 20 minutas èn puspè passadas. In dals pli gronds problems èn ils «Reels», quai èn videos da 15 fin 30 secundas sin las medias socialas. Las apps èn construids uschia ch’ellas mussan adina quels videos che plascha a l'utilisader u a l'utilisadra. Perquai èsi uschè grev da chalar cun il scrollar e da metter davent il telefonin.

Cunter quest problem datti in pèr regulaziuns ch’ins po far per reducir il temp da monitur. Ins po metter en limitas per tut las apps. Sch’ins ha acquistà la limita, survegn'ins in reminder, quel pon ins ignorar u natiralmain lura era chalar da scrollar. Insumma èsi era ina buna varianta da betg prender il telefonin cun sai enta letg, quai è il lieu nua ch'ins è il pli savens vi dal telefonin.

In auter problem èn ils messadis da push ch’ins survegn permanentamain. La soluziun per quest problem è da deactivar ils messadis da push. Quai pon ins era far tar l’app da las regulaziuns.

I dad ina massa chaussas ch’ins po uschiglio far sin il telefonin sper il consumar cuntegn sin las medias socialas. Cun la tecnica dad oz pon ins crear serias da fotografias, registrar films, prender si in podcast u ina chanzun. Il telefonin è era ideal per chattar ideas per lavurs creativas, per exempel cun l’app Pinterest. Sin quella app pon persunas che han dissegnà in purtret zambregiar insatge, metter si ina fotografia u in video da lur lavur creativa. Autras persunas pon alura ir a guardar e sa laschar inspirar da quellas lavurs. 

Dapli tips digitals

RTR avantmezdi 10:15

Artitgels legids il pli savens