Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

«Tes vitg – tia istorgia» Quai è stà Lumbrein

RTR ha quest'emna fatg visita a Lumbrein en la Val Lumnezia e chattà massa interessantas istorgias, persunas e fatgs.

Ils emprims dus dis hai gì num da sa preparar, sa fatschentar cun Lumbrein e chattar persunas ed istorgias interessantas. E magari na ston ins gnanc tschertgar lunsch. Uschia èsi sa mussà ch’i dat parents e vischins oriunds da Lumbrein. Sabrina Hassler ha per exempel tradì che Crestaulta saja per ils indigens betg bler auter ch’in crest, nua ch’ins sto far fain.

Agid avain nus tranter auter survegnì d'audituras via messadi e telefon. Uschia ha Camilius Collenberg envidà nus a far ina visita en ses museum d’iseglia veglia ed Ida Sgier ha empermess da far paun a la moda veglia.

Il segund di avain dà in sguard en l'archiv da RTR. Tranter auter sin l’original d'antruras, Gion da Farglix, che aveva organisà processiun e predis en intginas chapluttas, quai ch'era natiralmain scumandà durant il 19avel tschientaner. Carmelia Casanova ha declerà sia passiun da lavurar cun arschiglia e far tagls da siluetta. Quai saja pli liber che far musters da pizs da crusch. E la famiglia Capaul è vegnida a pled; ella ha raquintà co ch’igl è da viver en in chastè.

Las istorgias da Lumbrein

Lumbrein è sa transformà ils ultims onns d'in vitg puril tar in vitg bufatg turistic. Ils fastizs dal passà èn omnipreschents: La tur d'abitar «Chisti», Crestaulta dal temp preistoric, nua ch'i deva ina culegna e lura era il museum pitschen da Camilius Collenberg, plain utensils. Quest museum avain nus visità sco emprim e nus essan stads surstads da tut l'iseglia che Camilius Collenberg posseda. El ha mussà a nus cun in grond plaschair ses reginavel.

La gievgia avain nus discurrì cun Leo Capaul, anteriur avugà, davart sia istorgia da viver e la transfurmaziun da Lumbrein d’in vitg da purs en in vitg bufatg turistic. Per l’um da prest 88 onns è Lumbrein il pli bel vitg da la val Lumnezia. Era Tino Solèr viva a Lumbrein, el posseda ina garascha. Il giuven da 33 onns viva gugent a Lumbrein, dentant fa el era quitads pervi da la depopulaziun.

Tar Ida Sgier a Surin, in uclaun da Lumbrein, avain nus dastgà gidar da far paun en in furn da laina. Far paun saja sia passiun, ed il paun dal furn tegnia er pli ditg ch’in cumprà en fatschenta. Entaifer in mez di vegn Ida Sgier da far o da 39 kilos pasta 75 pauns. Ils vischins e las vischinas vegnan lura e cumpran els, cun gust.

Chiara Solèr vala sco il pli grond talent da mountainbike da la Svizra. La giuvna da 15 onns viva gugent a Lumbrein, in lieu ideal per trenar. Dentant saja Lumbrein tuttina magari in zic lunsch davent da las cursas.

A Lumbrein sa chatta il lieu preistoric Crestaulta, nua ch’ins ha chattà urden dal temp da bronz d’ina culegna. Era fossas cun differenta bischutaria han scienziads pudì dar al Museum retic a Cuira. E lura – quai ch'è main enconuschent – ina ha là era chattà ina stela da fossa. Quai è ina pitga da crap cun in um ed ina cuntgadella. Quella stela sa chatta a Cuira, l’uniun da Lumerins avess dentant gugent, sch’ella returnass a Lumbrein. Cunquai che quai n’è betg pussaivel è l’uniun vegnida cun ina nova idea, crear in replicat e metter lez en il lieu, nua ch’el sa chattava probablamain oriundamain.

Quai èsi stà da nossa visita a Lumbrein en la Val Lumnezia. Grazia fitg per guardar e tadlar, ma er a tut quels e quellas che han visità, sustegnì ed avert lur portas per nus.

RTR actualitad 11:00

Artitgels legids il pli savens