«Teaters, dramas, cabarets u gieus auditivs han gia ina lunga tradiziun en la litteratura rumantscha», di Rico Valär professer da rumantsch e co-organisatur dals Dis da litteratura, «ma nossa gruppa da program ha constatà ch'i dat er in nov trend che tanscha da gieus auditivs, gieus libers fin a poetry slam u cudeschs auditivs. Perquai avain decidì da metter talas performanzas litteraras en il center dal program da la 34avla ediziun dals Dis da litteratura.» Ed effectivamain, cun studegiar il program vegn svelt cler, la litteratura che na vegn betg be consumada cun leger stat en il center. Da la performance, ad in poetry slam, a texts en la tradiziun da spoken word fin a la represchentaziun d’in teater vegnan celebradas quest on differentas furmas da la litteratura performativa.
Per suttastritgar l'aspect ludic da quest gener, e perquai ch'il program porscha er intgins tocs da romanza, avain lura tschernì il motto «perfRomanza».
Da Domat a Cuira
Ils davos trais decennis, dapli l’entschatta dals onns 90, èn ils Dis da litteratura vegnids organisads onn per onn a Domat. Ma quai èn uss temps passads. Per l'emprima giada èn ils Dis da litteratura a Cuira e betg pli a Domat. «Nus avain constatà l'onn passà – cura ch'il comité dals Dis da litteratura ha demissiunà en globo – mintga commembra per atgnas raschuns – ch'igl è quasi impussibel da mantegnair in festival da talas dimensiuns en ina halla polivalenta e cun persunal che lavura per in bunamaun», declera Rico Valär il motiv per questa midada. Uschia ha l’uniun purtadra dal festival, l’Uniun per la litteratura rumantscha (ULR), stuì reponderar il festival ed ha prendì la chaschun per insumma metter il festival sin in nov pantun. Uschia ha surpiglià quest onn la magistra Gianna Duschletta da Cuira/S-chanf en in mandat pajà sco manadra da project l’organisaziun dal festival litterar. «Igl è bain in arranschament fitg cumplex, ma igl è er ina bella sfida che fa gust», sa lascha ella citar en in artitgel da la FMR.
E cun far midada a Cuira e sa drizzar en la Postremise – ina gronda halla da teater cun tut l’infrastructura da sun glisch e gastronomia – pon ins spargnar resursas persunalas e custs per l’infrastructura tecnica d’in import da radund 17’000 francs. “Era quest onn è stada la pli gronda sfida la finanziaziun dal festival cun in budget da var 70'000 francs”, concluda Rico Valär.
Cun la Postremise avain chattà in lieu d'occurrenza etablì ch'ha tut l'infrastructura tecnica per in bun pretsch.
Il nov lieu, la Postremise, saja tradiziunalmain fitg avert per occurrenzas multilinguas. Il gust saja da pudair profitar da questa bell'infrastructura ch'è era gist perfetga per la litteratura performada, sco per exempel la represchentaziun dal pli nov teater rumantsch dad Asa Hendry.
A Domat ha procurà questa midada da lieu per irritaziun sper las tumas. Quai conceda Ursin Fetz, il president da la vischnanca burgaisa Domat er ussa, curt avant il festival a Cuira en in artitgel da la FMR: «Sa chapescha essan nus anc adina trumpads da la decisiun da bandunar Domat.» In sustegn finanzial da la vischnanca burgaisa da Domat – gist per il tradiziunal Premi Term Bel – na vegni betg pli a dar en l’avegnir. Ursin Fetz declera: «Quai ha da far cun noss regulativs. Quels pretendan che projects ed occurrenzas han d'avair in stretg liom cun Domat.» La finanziaziun per ils Dis da litteratura da l’onn che vegn stat anc en las stailas ed era tgi che sponsurescha en il Premi Term Bel biennal n’è anc betg cler.
Ma Rico Valär s’allegra uss sin l’ediziun actuala: «Jau sun persvadì che nus pudain porscher in program fitg attractiv e varià. E cunquai ch'jau sai tge lavuruna ch'i ha duvrà per mintga singul punct da program èsi per mai in highlight ch'igl è insumma grategià da realisar questa 34avla ediziun dals Dis da litteratura.» El empermetta in program plain surpraisas. «Jau crai ch'era las reacziuns dal public vegnan ad esser in ulteriur highlight persunal. Sa chapescha m'allegrel era da pudair far part a la communitad averta e diversa che vegn a sa radunar a Cuira.» La prevendita en mintga cas haja funcziunà bain – ed in disavantatg haja la Postremise tuttina, ella ha damain plaz per il public che la Sala Tircal a Domat.
Or da l'archiv: