Siglir tar il cuntegn

34avla ediziun Ils Dis da litteratura sut il motto «perfRomanza» èn a fin

Il 1 e 2 da november ha gì lieu la 34avla ediziun dals Dis da litteratura, il pli grond festival da la litteratura rumantscha. Quest onn, da nov a Cuira, è l'occurrenza stada sut il motto «perfRomanza» – pia cun focus sin texts performativs. Qua datti impressiuns, resumaziuns ed invistas.

Impressiuns dals Dis da litteratura 2025 a Cuira

Il program dals 34avels Dis da litteratura è stà ina maschaida divertenta, interessanta e surtut variada: da teater, sur discussiuns da podi, via gieus auditivs fin a poetry slam. Surtut litteratura performada ubain preschentada è stada en il center. En quest artitgel chattais las impressiuns da l'occurenza.

Themen in diesem Liveticker

  • Ils 34avels Dis da litteratura èn a fin
  • Toni e Kim èn s'inscuntrads en il tren da notg vers Amsterdam
  • Mirveglias dal text interactiv?
  • Dumenic Andry retschaiva il Premi da translaziun Viceversa
  • 15 onns Chasa Editura Rumantscha – e las figuras daventan vivas
  • Romans en discussiun: dramas da famiglia
  • Era la «Litteratura 44» ha en il center dialogs
  • La survista da la dumengia
  • Quai èsi stà per oz – damaun vai vinavant
  • Asa Hendry: tranter litteratura, teater e performance

Program dals Dis da litteratura en survista

Avrir la box Serrar la box

Venderdi, ils 31 d'october

Sco preludi vegn emess il podcast «True Crime Grischun» live a las 20:00 al radio RTR u en furma da livestream sin rtr.ch

Sonda, il prim da november

  • 10:00 fin 10:15 · Avertura
    Manuela Balett, la presidenta da l'Uniun per la Literatura Rumantscha, dat il bainvegni (avertura)
  • 10:15 fin 10:30 · Il text interactiv
    La moderatura Esther Berther declera en discurs cun RTR l'idea davos il project litterar performativ.
  • 10:30 fin 11:00 · Blackout Biert
    Premiera da la nova performanza da Flurina Badel, victura dal Premi grischun da litteratura 2025. Cun la metoda «blackout poetry» creescha ella ina nov'ovra poetica.
  • 11:30 fin 12:00 · Ina istorgia d’amur polifona
    Las curaturas Annetta Ganzoni e Bettina Vital dattan in’invista en lur lavur da rimnar, selecziunar e publitgar.
  • 14:00 fin 14:30 · Tranter linguas e geners
    La scriptura Gianna Olinda Cadonau preschenta texts novs e pli vegls, texts originals e translatads, publitgads e nun-publitgads.
  • 14:45 fin 15:15 · Spoken Word
    L’autura bernaisa cun ragischs grischunas Anaïs Meier preschenta sco giast d’ina autra regiun linguistica svizra texts da spoken word.
  • 15:45 fin 16:30 · Scriver litteratura performativa
    Podium cun Daniel Badraun, Carin Caduff, Silvana Candreia e David Flepp, cun participaziun dal public e d’autur:as en sala.
  • 17:00 fin 17:30 · Vernissascha dal cudesch «archiv»
    Festa da vernissascha cun prelecziun performativa dad Asa Hendry e Xdzunúm Danae Trejo-Boles.
  • 20:00 fin 21:15 · Teater «Bab, siu archiv ed jeu»
    Il text performativ dad Asa Hendry, represchentà da trais acturs e d’in chor viril, sfundra en traumas zuppads dal mund puril.

Dumengia, ils 2 da november

  • 10:00 fin 10:30 · En dialog
    Preschentaziun da la «Litteratura 44» da l’Uniun per la Litteratura Rumantscha.
  • 10:45 fin 11:30 · Sfegliar e discutar
    Il roman «Davos ils mugrins» da Leontina Lergier-Caviezel raquinta d’ina tragedia da famiglia che perturbescha in entir vitg.
  • 11:45 fin 12:15 · Jukebox giubilara
    Per il giubileum da 15 onns Chasa Editura Rumantscha datti ina selecziun da texts curts publitgads durant quest temp.
  • 12:30 fin 13:00 · Premi da translaziun Viceversa
    Dumenic Andry vegn undrà cun il Premi da translaziun Viceversa da la Fundaziun Schiller svizra per sia translaziun rumantscha dad «Infanzia e bestiario» da Claudia Quadri.
  • 13:15 fin 13:45 · Performanza dal text interactiv
    Selina Beghetto e Jürg Gautschi preschentan ensemen cun la manadra da la partiziun reflexiun tar RTR Anna Serarda Campell il text litterar interactiv creà durant l’emprim di.
  • 13:45 · Finiziun
    Pleds finals ed aperitiv festiv offert da la Fundaziun Schiller svizra.

Prevista: tge spetga als Dis da litteratura?

«Teaters, dramas, cabarets u gieus auditivs han gia ina lunga tradiziun en la litteratura rumantscha», di Rico Valär professer da rumantsch e co-organisatur dals Dis da litteratura, «ma nossa gruppa da program ha constatà ch'i dat er in nov trend che tanscha da gieus auditivs, gieus libers fin a poetry slam u cudeschs auditivs. Perquai avain decidì da metter talas performanzas litteraras en il center dal program da la 34avla ediziun dals Dis da litteratura.»

Per suttastritgar l'aspect ludic da quest gener, e perquai ch'il program porscha er intgins tocs da romanza, avain lura tschernì il motto «perfRomanza».
Autur: Rico Valär Commember dal comité d'organisaziun

Ed effectivamain, cun studegiar il program vegn svelt cler, la litteratura che na vegn betg be consumada cun leger stat en il center. Da la performance, ad in poetry slam, a texts en la tradiziun da spoken word fin a la represchentaziun d’in teater vegnan celebradas quest on differentas furmas da la litteratura performativa.

Da Domat a Cuira

Ils davos trais decennis, dapi l’entschatta dals onns 90, èn ils Dis da litteratura vegnids organisads onn per onn a Domat. Ma quai èn uss temps passads. Per l'emprima giada èn ils Dis da litteratura a Cuira e betg pli a Domat.

«Nus avain constatà l'onn passà – cura ch'il comité dals Dis da litteratura ha demissiunà en globo – mintga commembra per atgnas raschuns – ch'igl è quasi impussibel da mantegnair in festival da talas dimensiuns en ina halla polivalenta e cun persunal che lavura per in bunamaun», declera Rico Valär il motiv per questa midada. Uschia ha l’uniun purtadra dal festival, l’Uniun per la litteratura rumantscha (ULR), stuì reponderar il festival ed ha prendì la chaschun per insumma metter il festival sin in nov pantun. Uschia ha surpiglià quest onn la magistra Gianna Duschletta da Cuira/S-chanf l’organisaziun dal festival litterar en in mandat pajà. «Igl è bain in arranschament fitg cumplex, ma igl è er ina bella sfida che fa gust», sa lascha ella citar en in artitgel da la FMR.

E cun far midada a Cuira e s'endrizzar en la Postremise – ina gronda halla da teater cun tut l’infrastructura da tun, glisch e gastronomia – pon ins spargnar resursas persunalas e custs per l’infrastructura tecnica d’in import da radund 17’000 francs. «Era quest onn è stada la pli gronda sfida la finanziaziun dal festival cun in budget da var 70'000 francs», concluda Rico Valär.

Cun la Postremise avain chattà in lieu d'occurrenza etablì ch'ha tut l'infrastructura tecnica per in bun pretsch.
Autur: Rico Valär Commember dal comité d'organisaziun

Il nov lieu, la Postremise, saja tradiziunalmain fitg avert per occurrenzas multilinguas. Il gust saja da pudair profitar da questa bell'infrastructura ch'è era gist perfetga per la litteratura performada, sco per exempel la represchentaziun dal pli nov teater rumantsch dad Asa Hendry – «Bab, siu archiv ed jeu».

A Domat ha procurà questa midada da lieu per irritaziun sper las tumas. Quai conceda Ursin Fetz, il president da la vischnanca burgaisa Domat er ussa, curt avant il festival a Cuira en in artitgel da la FMR: «Sa chapescha essan nus anc adina trumpads da la decisiun da bandunar Domat.» In sustegn finanzial da la vischnanca burgaisa da Domat – gist per il tradiziunal Premi Term Bel – na vegni betg pli a dar en l’avegnir. Ursin Fetz declera: «Quai ha da far cun noss regulativs. Quels pretendan che projects ed occurrenzas han d'avair in stretg liom cun Domat.» La finanziaziun per ils Dis da litteratura da l’onn che vegn stat anc en las stailas ed era tgi che sponsurescha en il futur il Premi Term Bel biennal n’è anc betg cler.

Ma Rico Valär s’allegra uss sin l’ediziun actuala: «Jau sun persvadì che nus pudain porscher in program fitg attractiv e varià. E cunquai ch'jau sai tge lavuruna ch'i ha duvrà per mintga singul punct da program èsi per mai in highlight ch'igl è insumma grategià da realisar questa 34avla ediziun dals Dis da litteratura.» El empermetta in program plain surpraisas. «Jau crai ch'era las reacziuns dal public vegnan ad esser in ulteriur highlight persunal. Sa chapescha m'allegrel era da pudair far part a la communitad averta e diversa che vegn a sa radunar a Cuira.»

La prevendita en mintga cas haja funcziunà bain – ed in disavantatg haja la Postremise tuttina, ella ha damain plaz per il public che la Sala Tircal a Domat.

Or da l'archiv:

Impressiuns da las ultimas ediziuns

RTR novitads 10:00

Artitgels legids il pli savens