La guerra - Tge ch'è capità fin ussa en la guerra en l'Ucraina – part 1

12-05-2022

11-05-2022

• L'Ucraina a franà ina part dal transit da gas tras la regiun Luhansk en l'ost dal pajais. In post necessari per transportar gas na possian ins betg pli controllar – pervi d'attatgas da l'armada russa, hai gì num. Tenor il concern russ Gazprom è la quantitad da gas ch'è vegnida transportada mesemna vers il vest – in quart pli bassa ch'anc il di avant.
• La Tschechia remplazza la Russia sco commember dal Cussegl per ils dretgs umans da l’ONU a Genevra. Quai ha decis la radunanza plenara da las Naziuns Unidas. Il temp d’uffizi dura en quest cas excepziunalmain be fin la fin da l’auter onn, enstagl da trais onns. Sco reacziun sin rapports da violaziuns dals dretgs umans en connex cun l’invasiun en l’Ucraina, aveva la radunanza plenara suspendì la Russia dal gremi internaziunal. Silsuenter ha la Russia annunzià da terminar sia commembranza anticipadamain.
• Ils Stadis Unids vulan sustegnair l’Ucraina cun 40 milliardas dollars. La chombra dals represchentants ha approvà cun gronda maioritad in pachet d’agid ch’il president Joe Biden aveva instradà. Ils daners duajan vegnir duvrads per l’agid militar ed umanitar.

10-05-2022

• La ministra per l'exteriur tudestga – Annalena Baerbock – ha visità oz la chapitala ucranaisa Kiev. Quai sco emprima commembra dal cabinet tudestg, dapi che la guerra en l'Ucraina ha cumenzà. Baerbock ha tranter auter er visità Butscha e planisà in discurs cun ses collega d'uffizi Dmitro Kuleba. Il Chanzelier federal – Olaf Scholz – aveva incumbensà Barrbock, da visitar l'Ucraina per consolidar la solidaritad da la Germnaia.
• Il president american – Joe Biden - ha suttascrit ina lescha che simplifitgescha da furnir armas en l'Ucraina ed auters pajais da l'ost da l'Europa. Cun questa lescha po Biden uss emprestar u dar a fittanza fin il 2023, material d'armament, a stadis pertutgads da l'attatga da la Russia. Tschertas formalitads pon ins uschia guntgir. Ina sumeglianta lescha d'emprest e fittanza aveva il congress er relaschà il 1941 durant la Segunda Guerra Mundiala.

09-05-2022

• Il schef da l'agenzia astronautica russa, Dmitri Rogosin, ha smanatschà al milliardari Elon Musk cun consequenzas. Quel ha numnadamain mess a disposiziun a l'Ucraina satellits per ch'els possian duvrar la rait da Starlink. Cun quella datti numnadamain internet svelt via satellit. Per las autoritads e las truppas ucranaisas è quai stà in grond agid cura che las raits mobilas e localas han desditg.
• Il president ucranais, Wolodimir Selenski ha confermà ier saira che 60 persunas sajan mortas tar l'attatga russa sin ina scola en l'ost da l'Ucraina. Las persunas hajan tschertgà refugi en la scola cura che quella saja vegnida bumbardada. Er il secretari general da las Naziuns Unidas, António Guterres ha condemnà l'attatga da sonda. Questa attatga mussia ina giada dapli che la populaziun civila paja il pretsch il pli aut en mintga guerra.
• La Nato ha supplitgà il president russ, Wladimir Putin d'immediat terminar la guerra en Ucraina, quai en vista al di da la victoria encunter Hitler e la fin da la Segunda Guerra Mundiala. La Nato stettia ferm da la vart da l'Ucraina e vegnia vinavant a sustegnair il pajais da sa defender. Il secretari general da la Nato, Jens Stoltenberg spetga che Putin vegnia oz puspè a derasar manzegnas davart la Nato ed il vest. En Russia è planisada per oz ina parada militarica a Moscau.

08-05-2022

• La presidenta dal Bundestag tudestg, Bärbel Bas è arrivada cun il tren a Kiev. Ella saja vegnida beneventada dal primminister ucranais, Denys Schmyhal. Bas prenda part a la commemoraziun da las unfrendas da la Segunda Guerra Mundiala. In di avant la parada militarica per commemorar la fin da la Segunda Guerra mundiala, ha il ministeri da defensiun russ annunzià ch'i hajan sajettà giu sur ina insla en la mar naira dus bombers ed in helicopter ucranais.
• En vista ad ina conferenza per video dals stadis industrials G7 e l’Ucraina ha la Gronda Britannia empermess ulteriur agid militar en autezza da radund 1,6 milliardas francs. Quai ha communitgà il ministeri da finanzas a Londra. Tranter auter veglia la Gronda Britannia furnir sistems da radar ed apparats d’observaziun a radis infracotschens. Gia ordavant aveva il primminister Boris Johnson empermess agid militar ed umanitar per passa 1,8 milliardas francs.

07-05-2022

• Tant da l'Ucraina dal Nord sco er dal sid dal pajais – annunzian las autoritads attatgas da la Russia cun rachetas. En la citad da port Odessa hajan ins dumbrà pliras rachetas. E gia avant hajan rachetas tutgà miras en la vischinanza da la citad, ha ditg in pledader da l'administraziun regiunala en la televisiun. Attatgas cun rachetas hai era dà en duas vischnancas en l'Ucraina dal Nord – sco il guvernatur da la regiun Sumy ha communitgà. Las indicaziuns na pon betg vegnir verifitgadas a moda independenta.
• Dapi l'invasiun russa en l'Ucraina, èn fugidas pàssa 3,2 milliuns Ucranaisas ed Ucranais en la Pologna. Tenor la guardia dal cunfin polacca, sajan vegnids ier dapli che 24'000 fugitivs ucranais en il pajais, fertant sajan bunamain 20'000 turnads enavos en l'Ucraina. Naginas indicaziuns uffizialas datti davart ils fugitivs, ch'èn restads en la Pologna, u ch'èn ids vinavant en auters pajais da l'UE. Avant l'invasiun russa, aveva l'Ucraina var 44 milliuns abitantas ed abitants.
• Ils Stadis Unids han empermess a l’Ucraina ulteriur sustegn militar. Il nov pachet d’agid cumpiglia tranter auter muniziun d’artigliaria e sistems da radar per 150 milliuns dollars. Quai rapportan pliras agenturas da novitads. En pli pretendia il president Joe Biden dal congress da dar liber ulteriuras milliardas da dollars. Il davos ha el dumandà il congress da conceder ulteriuras 33 milliardas dollars per il sustegn militar ed umanitar da l’Ucraina.
• 50 civilistas e civilists sajan vegnids evacuads venderdi saira da l'ovra d'atschal occupada en la citad ucranaisa Mariupol. I sa tractia da dunnas, uffants e persunas attempadas. Quai han rapportà omaduas partidas da conflict. La regenza ucranaisa ha dentant renfatschà a la Russia d'avair rut pliras giadas la pausa da cumbat durant l'acziun. Tant la Russia sco er l'Ucraina han annunzià che las evacuaziuns duain cuntinuar oz. L'ovra d'atschal è l'ultima bastiun dals cumbattants ucranais. Mariupol è da gronda impurtanza strategica e simbolica per omaduas varts.
• Per l'emprima giada dapi l'entschatta da la guerra en l'Ucraina è il Cussegl da segirezza da l'ONU sa cunvegnì ad ina posiziun communabla– pia er la Russia. Il pli pussant gremi da las Naziuns unidas ha declerà dad esser zunt preoccupà pervi da la situaziun en Ucraina. El beneventia las stentas d'intermediar dal secretari general da l'ONU Antonio Guterres. Tenor observadras ed observaders sa tractia bain da la pli debla posiziun pussibla, dentant fetschia quella tuttina er in zic speranza per stentas diplomaticas.

06-05-2022

• Il militar russ haja commess crims da guerra en la vischinanza da la chapitala ucranaisa Kiev. Quai constatescha l'organisaziun per dretgs umans Amnesty International. Collavuraturas e collavuraturs hajan dumandà survivents al lieu. Il rapport documentescha tranter auter execuziuns per persunas civilas senza in process da dretgira u che truppas russas hajan fatg attatgas arbitrarias a Kiev e destruì entirs quartiers d'abitar. Il militar russ duai perquai sa responsar avant dretgira, uschia Amnesty International.
• L'armada russa ha fin uss sajettà passa 2'000 rachetas sin miras en Ucraina. Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski en in video la notg passada. Plinavant sajan radund 2'700 attatgas ord l'aria vegnidas registradas dapi l'invaziun russa la fin favrer. Tut quellas hajan er fatg gronds donns vid l'infrastructura medicinala. Fin uss hajan truppas russas destruì u donnegià bunamain 400 ospitals, uschia Selenski. Questas indicaziuns na pon betg vegnir verifitgadas a moda independenta.
• L'Ucraina ha sfundrà mez avrigl la nav admirala da la Russia en la Mar Naira. Para saja quai capità grazia ad infurmaziuns dal servetsch secret dals Stadis Unids. La regenza a Washington n'haja però gì nagina enconuschientscha dals plans ucranais. Quai rapportan pliras medias americanas. Sin dumonda da l'armada ucranaisa hajan ils Stadis Unids identifitgà il bastiment da guerra sco la Moskwa e gidà da localisar ella. Uschia saja reussì da sajettar ina racheta sin il bastiment da guerra.
• La Svizra protegia 200 milliardas dollars dad oligarchs russ – ed er dal president russ Wladimir Putin. Questa renfatscha fa la cumissiun da Helsinki – in’autoritad independenta da la regenza dals Stadis Unids.

05-05-2022

• La guerra en l'Ucraina ha era consequenzas per la segirtad da l'aviatica civila. En in'analisa avertescha l'agentura europeica per segirtad en l'aviatica, ch'eroplans civils pudessian vegnir attatgads per sbagl. Plinavant creschia era il privel d'attatgas da cyber. La limitaziun dal spazi d'aria pervi da la guerra possia era manar ad ina surchargiada da tschertas rutas, dapli turbulenzas durant ils sgols e dapli lavur per crews e controlladers dal traffic aviatic.
• Las forzas armadas russas han simulà en la citad da Kaliningrad in’attatga atomara – e quai amez l’offensiva en l’Ucraina. Quai ha communitgà il ministeri da defensiun a Moscau. En il rom da la manevra hajan radund 100 schuldads simulà il start electronic da sistems da rachetas ballisticas cun armas atomaras. Els hajan exercità attatgas sin miras dad in inimi imaginar sco er la reacziun sin in cuntraculp. Kaliningrad sa chatta a la Mar da l’Ost.
• Ils proxims dis duain durant mintgamai 10 uras dar corridors umanitars per che la populaziun civila possia fugir ord l'ovra d'atschal occupada a Mariupol. Uschia hai num davart las autoritads russas. Ils ultims dis èn passa 500 umans vegnids evacuads da l’areal cumbattì. Tenor indicaziuns ucranaisas èn anc adina radund 200 civilistas e civilists al lieu. L’ovra d’atschal è l’ultima bastiun ucranaisa en la citad da port destruida.
  Per omaduas partidas da conflict è la citad en il sidost da l’Ucraina da gronda impurtanza strategica, ma er simbolica. Per il president ucranais Wolodimir Selenski è in confess public per ina pausa da cumbat da principi la premissa per ina cunvegna da pasch. Las pretensiuns russas da dar giu territori refusa Selenski percunter vinavant cleramain. La Russia pretenda tranter auter da renconuscher la Crim sco territori russ, sco er l’independenza da las regiuns separatisticas da Donezk e Luhansk.

04-05-2022

• La Svizra ha dumbrà fin la mesemna bunamain 46'000 fugitivs registrads ord l'Ucraina. Dapi il mardi hajan 544 persunas fugidas sa laschar registrar en in dals centers d'asil federals. Fin uss han var 40'000 survegnì il status da protecziun S. La UNHCR, l'Ovra d'agid da las Naziuns Unidas per ils fugitivs quinta per quest onn cun total 8,3 milliuns persunas che fugian ord l'Ucraina. Fin uss han circa 5,7 milliuns fugitivs surpassà ils cunfins cun ils pajais vischinants.
• Interpresas da stadis commembers da l’UE na duain en l’avegnir betg pli dastgar importar ieli da la Russia. Quai prevesa la proposta da la cumissiun da l’UE en ses sisavel pachet da sancziuns cunter la Russia dapi l’entschatta da l’invasiun en l’Ucraina. Quai ha ditg la presidenta da la cumissiun da l'UE, Ursula von der Leyen en il parlament da l'Europa. En pli duaja er dar sancziuns cunter ulteriuras bancas. Cunzunt l’Ungaria e la Slovachia sa dostan cunter in embargo d’ieli russ.
• En la citad da port ucranaisa Mariupol ha l'armada russa para cumenzà d’attatgar l'ovra d'atschal occupada. Sco il president da la citad ha ditg vegnia sajettà sin la fabrica cun panzers, aviuns e bastiments da guerra. Ordavant avevan circa 150 persunas, ch’eran en l'ovra, pudì scappar en la citad da Saporischi-ja. Quai tenor il Comité internaziunal da la Crusch Cotschna IKRK. Intginas persunas sajan blessadas, hai num vinavant.
• L'Uniun europeica lavura vi d’in ulteriur pachet da sancziuns cunter la Russia il sisavel dapi l'entschatta da l’invasiun. Er in embargo d’ieli pudessi esser part da quai pachet, sco l'incumbensà da l'exteriur da l'UE Josep Borrell ha scrit via Twitter.

03-05-2022

• Radund 100 persunas han ins pudì evacuar il mardi or da l'ovra d'atschal circumdada a Mariupol. Sco las Naziuns Unidas scrivan, sa chattian las bleras persunas uss a Saporischschja, nua ch'ellas survegnian agid umanitar. Il Comité internaziual da la Crusch Cotschna ha confermà l'evacuaziun, ed ha menziunà ch'intginas da las persunas evacuadas sajan blessadas.
• L'emprima giada dapi la fin da mars ha il president franzos Emmanuel Macron telefonà cun il president russ Wladimir Putin davart la guerra en l'Ucraina. Il discurs haja durà passa duas uras, ha communitgà il secretariat dal president franzos. Tenor la Russia ha Putin deplorà, ch'ils pajais europeics ignoreschian il fatg che l'Ucraina sajettia sin vitgs en il Donbass. Cun desister da furnir armas a l'Ucraina pudessi il vest evitar la mort da civilists en questa regiun.
• En la citad ucranaisa Odessa hai dà glindesdi saira in'attatga cun rachetas. Tenor il guvernatur local, sajan mortas pliras persunas – ulteriuras persunas sajan vegnidas blessadas. Durant l'attatga sin Odessa, hajan las rachetas era tutgà in edifizi religius. Er en autras parts da l'Ucraina cuntinueschian ils cumbatts, quai cunzunt en l'ost dal pajais.
• Ils pajais da l'UE vulan sustegnair da cuminanza la Pologna e la Bulgaria – quai suenter che la Russia na furnescha betg pli gas als dus pajais. Suenter in inscunter dals ministers e las ministras d'energia da l'UE hai gì num ch'ins haja perquai fundà ina taskforce regiunala. Ins haja condemnà unanimamain il stop da furniziun da gas dal concern russ Gazprom. Il mument elavura l'UE directivas, co che pajais da l'UE pon pajar per furniziuns da gas russ senza surpassar las sancziuns cunter la Russia. Naginas decisiuns hai dà en connex cun in eventual embargo per ieli russ.

02-05-2022

• Dapi il cumenzament da la guerra en l'Ucraina èn dapli che 3'000 persunas civilas vegnidas mazzadas, quai haja communitgà il biro per ils dretgs umans da l'ONU, rapporta l'agentura da novitads Reuters. La gronda part da questas persunas civilas sajan vegnidas mazzadas cun armas che hajan ina grond radius. Ellas èn per exempel mortas pervi dad attatgas ord l'aria u attatgas cun rachetas.
• En Svizra èn vegnids registrads fin oz a bun'ura 45'348 fugitivs da l'Ucraina. Quai èn 819 dapli ch'ier, ha communitgà il Secretariat da stadi per migraziun SEM. Il status da protecziun S han survegnì 38'225 da quels fugitivs. Dapi l'entschatta da la guerra, la fin favrer, han gia radund 5,6 milliuns Ucranaisas ed Ucranais bandunà il pajais. Ulteriurs 7,7 milliuns persunas sajan sin la fugia entaifer il pajais.
• L'Ucraina vala sco pajais cun incidenza auta da cas da tuberculosa, cumpareglià cun la Svizra è la malsogna derasada 10 giadas pli fitg en l'Ucraina. La Confederaziun vegn uss activa ed lantscha ina campagna da sensibilisar. Tranter auter duai in'app gidar. I saja impurtant che persunas che dattan in suttetg a fugitivs sco er medias e medis sajan infurmads.

audio

Privel da tuberculosa tar fugitivs da l'Ucraina

03:06 min, ord Actualitad dals 02.05.2022.

laschar ir. Durada: 3 minutas 6 Secundas.

• Il minister da l'exteriur Russ, Sergej Lawrow ha trumpà l'Israel. La raschun: Ina cumparegliaziun cun ils Nazis en connex cun la guerra en Ucraina. Concret ha Lawrow repetì en la televisiun taliana la raschun che la Russia ha attatgà l'Ucraina – numnadamain che l'Ucraina vegnia regida da Nazis. Sin il cunterargument, ch'il president ucranais, Wolodimir Selenski saja gidieu, ha Lawrow respundì che er Adolf Hitler haja gì sang gidieu. La regenza a Jerusalem ha uss cità l'ambassadur russ e pretenda ch'el sa perstgisia.
• Il president ucranais, Wolodimir Selenski, spera, ch'ulteriuras persunas civilas possian vegnir evacuadas or da l'ovra d'atschal occupada a Mariupol. Quai suenter ch'i è reussì ier saira, da purtar en segirtad var 100 persunas. La regenza ucranaisa vegnia vinavant a far tut il pussaivel per evacuar civilistas e civilists or da l'ovra d'atschal a Mariupol, ha ditg Selenski. D'organisar tals corridors umanitars, saja ina part dal process da las tractativas cun la Russia.

• En la citad da Belgoroden il sid da la Russia datiers dal cunfin cun l'Ucraina hai dà la notg sin glindesdis fermas explosiuns. Fin qua na dattin naginas confermas davart donns u victimas. Gia il di avant hai da rapports d'ina punt da viafier sbalundad, e d'in incendi en ina structura militara. E quai omadus sin territori russ, datiers dal cunfin cun l'Ucraina. Dapi plirs dis datti rapports davart attatgas supponidas dal militar ucrainais, sin miras en la Russia.
• En il vest da la Russia datiers dal cunfin cun l’Ucraina, è ina punt da viafier per part sbalunada. Quai ha communitgà il guvernatur da la regiun pertutgada. El ha discurrì da sabotascha. Plinavant fa la vart russa savair, ch’i haja dà in incendi en ina structura militara. Er quella saja datiers dal cunfin cun l’Ucraina. 7 edifizis sajan vegnids donnegiads. Per tge structura militara ch’i va, n’ha il guvernatur dentant betg ditg.

01-05-2022

• Passa dus mais suenter l'entschatta da la guerra, ha la parsura da la chombra dals represchentants dals Stadis Unids, Nancy Pelosi visità Kiev. La delegaziun americana veglia mussar cleramain ch'ils Stadis Unids sustegnian fermamain l'Ucraina.
• La Russia veglia rinforzar sia influenza a lunga vista en la regiun da Cherson en il sid da l'Ucraina. Uschia valitescha il militar britannic la situaziun actuala. La Russia na veglia betg dar enavos Cherson e veglia schizunt introducir là il rubel sco med da pajar. Da la controlla sur la regiun, profitescha la Russia er per segirar sia posiziun sin la Krim e tar sias attatgas en il nord ed il vest da l'Ucraina.
• Pervi da la guerra en l'Ucraina èn las bleras ambassadas il mument serradas. Ils Stadis Unids han uss annunzià da puspè vulair avrir lur ambassadas e quai uschè spert sco pussaivel. Il persunal diplomatic, duai anc quest'emna turnar a Lwiw en il vest a l'Ucraina. Lura duai er l'ambassada americana a Kiew puspè vegnir averta, hai num en ina communicaziun dal ministeri da l'exteriur. Quests plans haja il ministeri da l'exteriur Anthony Blinken er communitgà a ses collega d'uffizi ucranais.
• En la guerra sajan fin ussa crudads 23'000 schuldads russ. Quest dumber ha il president ucranais Wolodimir Selenski numnà en in pled a la televisiun. La Russia sezza ha però numnà in dumber in toc pli pitschen cun passa 1'000 unfrendas. Da la vart ucranaisa sajan però morts 23'000 cumbattants. Davart unfrendas civilas n'han omaduas varts fatg naginas indicaziuns. Il dumber d'unfrendas precis, na sa lascha betg verifitgar a moda independenta. Tar in'attatga da rachetas russa, è er l'eroport dad Odessa vegnì destruì, rapporta il militar ucranais.

30-04-2022

• En Svizra èn registradas actualmain passa 44'000 persunas fugidas da l'Ucraina. Dapli che 38'000 persunas han survegnì il status da protecziun S. Quai ha communitgà il Secretariat da stadi per migraziun SEM. Tenor las ultimas indicaziuns da l'ONU, èn fin ussa fugidas en l'exteriur passà 5,4 milliuns Ucranaisas ed Ucranais. Entaifer l'Ucraina, sajan en fugia bunamain 7,5 milliuns persunas.
• Las forzas militaras da la Russia n'hajan nagin success cun lur attatgas en l'ost da l'Ucraina. Quai stat en il rapport da la situaziun dal stab general ucranais. La Russia tiria ensemen sias truppas enturn Charkiv. Er ils servetschs secrets da la Gronda Britannia rapportan che las truppas russas sa posiziuneschian da nov en il nordost da l'Ucraina. Suenter che las attatgas hajan fatg naufragi, stoppian las truppas exaustas uss vegnir gruppadas enturn. En il rapport britannic vegn er rapportà ch'i dettia vinavant deficits tar la coordinaziun tactica da vart russa.
• La Russia na vesa betg sa sezza en ina guerra cun la Nato. L'allianza militara craja però d'esser en ina guerra cun la Russia, ha ditg il minister da l'exteriur russ, Sergej Lawrow en in'intervista cun l'emettur arab Al Arabjia. La Russia na smanatschia vinavant betg cun armas atomaras – las medias dal vest exagereschian, uschia Lawrow vinavant. Ordavant aveva el avertì dad in privel real dad ina terza guerra mundiala. La fin favrer aveva la Russia laschà metter en prontezza d'alarm armas da intimidaziun. Quai ch'era vegnì chapì sin l'entir mund cun l'arsenal atomar.
• La Slovachia e la Pologna han decis ina cunvegna che pussibilitescha da furnir jets da cumbat a l'Ucraina. Quai han dà enconuschent ils dus ministers da defensiun dals pajais. Uschia surdat la Slovachia intgins da ses aviuns da cumbat a l'Ucraina, la Pologna surveglia persuenter il spazi aviatic slovac.
• Il ministeri da defensiun american ha annunzià che l'offensiva russa en l'ost da l'Ucraina na giaja betg tenor plan. Las truppas russas levian entant esser bler pli lunsch, stima il Pentagon.

29-04-2022

• Durant la visita dal secretari general da l'ONU António Guterres hai dà datiers dal center da la chapitala Kiev pliras explosiuns. El saja schoccà, dentant en segirtad. Quai ha communitgà las Naziuns Unidas. Dad in'attatga sin in quartier d'abitar èn tenor il president da la chapitala, Vitali Klitschko almain trais persunas vegnidas blessadas.
• Il secretari general da l'ONU António Guterrez ed il president ucranais Wolodimir Selenski han discutà davart la creaziun dad in corridor umanitar per bandunar la citad da port Mariupol. Mariupol saja ina crisa entaifer ina crisa. Ussa dettia quai discussiuns cun omaduas varts co realisar quel. Plinavant ha il secretari general appellà che la guerra stoppia finir subit.
• La Russia intensiveschia sia offensiva en l'ost ed il sid da l'Ucraina. Cunzunt las citads Mykolajiw ed Odessa sajan vegnidas bumbardadas.
• L'Ucraina intercurescha radund 8'600 cas da crims da guerra probabels. Quai ensemen cun investigaturs internaziunals. Latiers vegnian passa 4'000 ulteriurs cas en connex cun l'offensiva russa. Quai ha ditg la procuratura generala da l'Ucraina envers la «Deutsche Welle». Tar ils fatgs che vegnian intercurids sa tractia da mazzaments da civilists, attatgas sin infrastructura civila, tortura, delicts sexuals sco er per il diever d'armas scumandadas. Ella vegnia a nizzegiar tut las pussaivladas da la giustia internaziunala per far responsabel ils delinquents.
• Ils Stadis Unids simplifitgeschan las furniziuns d'armaziun en l'Ucraina. Quai cun ina regulaziun istorica. Suenter il senat ha er la chombra dals represchentants approvà in sboz da lescha correspundent. Cunquai survegn il president Joe Biden la pussanza d'empristar u dar a tschains armaziun a l'Ucraina.

28-04-2022

• Il secretari general da l'ONU Antonio Guterres ha visità plirs lieus destruids enturn Kiew. Ina guerra na saja betg pli acceptabla en il 21avel tschientaner, ha ditg Guterres. Dus mais suenter l'attatga russa sin l'Ucraina è Guterres da viadi sco intermeditatur en Russia ed en l'Ucraina. En il decurs dal di vul el s'inscuntrar cun il president ucranais Wolodimir Selenski ed il minister da l'exteriur Dmytro Kuleba. La mesemna è Guterres vegnì beneventà a Moscau, dal president Wladimir Putin e dal minister da l'exteriur Sergej Lawrow.

• La regenza a Moscau ha crititgà, ch'ils Stadis Unids han furnì a l'Ucraina helicopters ord producziun russa. Ils helicopters sajan stads prevesids per duvrar en l'Afganistan e possian be cun l'approvaziun da la Russia vegnir dads vinavant ad auters pajais. Ina furniziun a l'Ucraina saja ina violaziun dal contract. Ils Stadis Unids han gia surdà tschintg da quests helicopters.
• Tenor indicaziuns ucranaisas èn almain trais persunas vegnidas mazzadas en la regiun da Charkiw tar attatgas russas.
• Er en la citad da Cherson en il sid da l'Ucraina hai dà pliras explosiuns.
• Datiers da la citad da port Odessa ha l'armada ucranaisa sajettà giu ina drona da spiunascha russa. Las indicaziuns na pon betg vegnir verifitgadas a moda independenta.

27-04-2022

• Ina delegaziun svizra cun la presidenta dal Cussegl naziunal ed ulteriurs parlamentaris è il mument da viadi en l'Ucraina, quai scrivan ils servetschs parlamentaris via Twitter. Tar lur visita a Kiew duain ils politichers vegnir beneventads tar la sedia dal parlament ucranais. Part da la delegaziun fa dasper la presidenta dal Cussegl naziunal, Irène Kälin er ils parlamentaris Roger Nordmann, Nik Gugger ed Yves Nidegger, sco er l'ambassadur svizzer en l'Ucraina. Cun sia visita vul la delegaziun exprimer la solidaritad da la Svizra cun la populaziun ucranaisa.
• Il secretari general da l'ONU, Antonio Guterres, è s'inscuntrà a Moscau cun il president russ, Wladimir Putin, ed il minister da l'exteriur, Sergej Lawrow. In dals temas saja stà la situaziun precara en la citad Mariupol. Putin haja da principi approvà la participaziun da l'ONU e la Crusch Cotschna tar l'evacuaziun da persunas civilas or da l'ovra d'atschal Asow a Mariupol, che resta vinavant bloccada, ha communitgà in pledader da l'ONU. In auter tema saja era stà da meglierà la situaziun da l'agid umanitar per l'Ucraina. Sco proxim vul Guterres viagiar sur la Pologna en l'Ucraina e s'inscuntrar cun president Wolodymyr Selenskyj.
• Davent dad oz, furnescha la Russia nagin gas pli a Pologna. L'interpresa polacca responsabla ha communitgà, ch'il furnitur russ «Gazprom» haja annunzià quai. Tenor il ministeri d'energia polac, saja il provediment da gas per las abitantas ed il abitants da la Pologna dentant garantì. Ins haja autras pussaivladads da survegnir gas. Era la Bulgaria stoppia, sco i para, desister davent dad oz sin gas russ. Quai haja annunzià «Gazprom» – uschia il ministeri d'energia a Sofia.

26-04-2022

• Il secretari general da la ONU, Antonio Guterres, è s'inscuntrà a Moscau cun il minister da l'exteriur russ, Sergej Lawrow. Guterres ha pretendì ch'i dettia uschè svelt sco pussaivel ina pausa da cumbat en l'Ucraina. Ins stoppia far tut il pussibel per ch'il pitir haja ina fin. Perquai dovria il dialog ed ina pausa da cumbat, per pudair schliar il conflict a moda paschaivla, uschia il schef da la ONU. Il minister da l'exteriur russ, Sergej Lawrow ha ditg, che blers problems sajan s'accumulads en l'Ucraina. Quels stoppian ussa vegnir sclerids.
• La regenza tudestga vul uss tuttina furnir panzers en l’Ucraina. Quai ha communitgà la ministra da la defensiun, Christine Lamprecht. I sa tractia dals uschenumnads panzers «Gepard» per defender il spazi d’aria. Ils panzers dal producider d’armament «Krauss-Maffei Wegmann» tutgavan pli baud a l’armada tudestga. Las ultimas emnas ha l’Ucraina crititgà la regenza tudestga, perquai che quella na vuleva fin uss betg furnir armas grevas.
• La Russia vegnia probabel ad attatgar vinavant miras en l'ost da l'Ucraina. Quai suppona il ministeri da la defensiun britannic. A Saporischja sa preparian las truppas ucranaisas sin in'attatga russa. Datiers da la citad Isjumm haja dà ferms cumbats. E las truppas russas emprovian d'avanzar vers las citads da Slaviansk e Kramatorsk. Entant ha l'Ucraina rapporta d'ulteriuras victimas civilas a pliras staziuns da viafier, ed en la citad da Charkiv. I dettia era grevs cumbats enturn Cherson en il sid dal pajais.
• La Gronda Britannia desista da dazis sin rauba, che vegn ord l'Ucraina. La raschun perquai saja, ch'ella veglia sustegnair l'economia ucranaisa. Pia haja la Gronda Britannia mess ils dazis, temporarmain sin 0%, ed abolì tut las quotas d'import. Uschia haja ella respundì sin ina dumonda dal president ucranais Wolodimir Selenski, ha communitgà la regenza britannica. Fin qua, eran ils dazis sin rauba ucranaisa en la Gronda Britannia tar radund 22%.

25-04-2022

• La Russia ha danovamain avertì ils Stadis Unids da furnir armas en l’Ucraina. Quai ha ditg l'ambassadur russ en ils Stadis Unids – envers l'emettur statal: Rossija 24. La furniziun d’armas engrondeschia il conflict, uschia l’ambassadur. Tar ina visita a Kiew, han il minister da l’exteriur american Antony Blinken ed il minister da defensiun Lloyd Austin, empermess a l’Ucraina ed ulteriurs pajais en la regiun sustegn militar en la valita da 700 milliuns dollars.
• La Russia ha declerà 40 diplomatas e diplomats tudestgs sco «persunas malvesidas» ed ha expulsà quellas or dal pajais. Uschia stoppia circa in terz dal corp diplomatic tudestg bandunar la Russia. La regenza russa haja surdà a l'ambassadur tudestg a Moscau ina brev da protestas cunter la «politica nun-amicabla» da Berlin, e l'expulsiun da 40 diplomatas e diplomats russ l'entschatta avrigl. Quai ha communitgà il ministeri da l'exteriur a Moscau.
• A Mariupol duai dar oz suentermezdi ina pausa da cumbat per pussibilitar in corridor umanitar. Quai ha communitgà il ministeri da la defensiun russ. Uschia possian persunas civilas bandunar l'ovra d'atschal bloccada. La regenza ucranaisa aveva dumandà la Russia, da pussibilitar a las radund 1'000 civilistas e civilists da fugir ord il tschaler da refugi da l'ovra d'atschal. Sin l'areal da l'ovra sa chattian era vinavant circa 2'500 cumbattants ucranais e mercenaris da l'exteriur.
• L’armada russa attatga para adina pli savens l’infrastructura da la viafier en l’Ucraina. Oz a bun'ura sajan tschintg staziuns da la viafier en il vest ed il center dal pajais vegnidas attatgadas. Quai han communitgà las viafiers statalas. En consequenza vegnian ils uraris e las rutas midadas. Er a Lwiw en il vest ed en la regiun en il sid da la chapitala Kiev haja dà attatgas cun rachetas. Tenor atgnas indicaziuns ha l’armada russa attatgà miras militaras ed ina raffinaria da petroli en il center da l’Ucraina. Naginas da las indicaziuns na pon vegnir verifitgadas a moda independenta.
• Actualmain na datti betg avunda sustegn per in embargo dad ieli e gas russ tranter ils stadis commembers da l’Uniun europeica. Da quest avis è Josep Borrell, l’incumbensà spezial per l’exteriur da l’UE. Il medem valia per sancziuns alternativas sco per exempel dazis da multa sin furniziuns d’ieli e gas russ. Bain fissan talas sancziuns impurtantas per augmentar il squitsch sin il president russ Wladimir Putin. Intgins stadis hajan dentant ditg cleramain ch’els na sustegnessan betg quellas. Il proxim inscunter suprem da l’UE è la fin da matg.
• Suenter in inscunter cun il president ucranais Wolodimir Selenski ha il minister da l’exteriur dals Stadis Unids, Anthony Blinken, empermess dapli agid militar per l’Ucraina. Il pachet d’agid cuntegnia ulteriurs 322 milliuns dollars. L'entir agid da segirezza dals Stadis Unids per l'Ucraina importia 3,7 milliardas dollars dapi l'entschatta da l'invasiun russa. Ultra da quai veglian ils Stadis Unids puspè rinforzar la diplomazia en il pajais. Selenski aveva annunzià sonda da s’inscuntrar cun represchentants americans a Kiev. Washington n’ha dentant betg confermà quai ed er refusà da numnar detagls davart in inscunter pussibel.
• L’Uniun europeica prepara novas sancziuns cunter la Russia. Quai ha ditg Valdis Dombrovskis, il vicepresident da la cumissiun da l’UE envers la «Times». I fiss gia dal sisavel pachet da mesiras. Las novas sancziuns stoppian esser intelligentas e maximar il squitsch sin la Russia, ma il medem mument er minimar ils donns collaterals per l’UE. Ina pussaivladad saja in embargo d’ieli russ. Dapli detagls n’ha el betg numnà.

24-04-2022

• La Tirchia ha puspè purschì a l’Ucraina da gidar tar las tractativas cun la Russia. Quai haja ditg il president tirc Recep Tayyip Erdogan tar in telefon cun il president ucranais Wolodimir Selenski, ha l’uffizi presidial da la Tirchia annunzià. En la Tirchia èn gia stads plirs inscunters tranter delegaziuns russas e ucranaisas. In dals temas saja era stada la situaziun en la citad Mariupol – scriva il president ucranais Selenski sin Twitter. El haja supplitgà il president Erdogan da s’engaschar tar la Russia per in’evacuaziun da persunas civilas or da la citad cumbattida
• La Russia augmenta sia preschientscha militara en il nord da l’Ucraina. I dettia dapli truppas, era talas cun rachetas a curta distanza staziunadas radund 60 kilometers davent dal cunfin, ha communitgà l’Ucraina. Las rachetas da quests sistems mobils pon sgular fin a 500 kilometers, e pon purtar chaus explosivs convenziunals u nuclears.
• La Germania vul furnir a l’Ucraina muniziun producida en Svizra. Ma la Svizra impedescha da far quai, il Departament federal d’economia ha confermà in rapport da la «Sonntagszeitung». Sco raschuns menziuna il departament la neutralitad svizra e la lescha davart il material da guerra. Cunter questa decisiun datti ussa resistenza politica. Il president da l’Allianza dal center Gerhard Pfister pretenda dal Cussegl federal, da lubir las furniziuns da muniziun. Il Cussegl federal saja responsabel per l’agid tralaschà envers l’Ucraina, scriva Pfister sin Twitter.
• L’Ucraina rinfatscha a la Russia da recrutar per sforz abitants da regiuns occupadas. Dasper persunas giuvnas saja cunzunt er persunal medicinal pertutgà. In tal agir cuntrafa a las Convenziuns da Genevra. Plinavant vegnian abitantas ed abitants da l’Ucraina er deportadas en Russia. Per exempel sajan passa 300 Ucranaisas ed Ucranais da la citad Mariupol vegnids transportads en in lieu en Russia, che saja 8’000 kilometers davent da la citad. Quai ha scrit l’incumbensada per ils dretgs umans dal parlament ucranais sin Telegram.
• La Svizra ha fin uss prendì si radund 40'000 fugitivs da l’Ucraina. Christine Schraner Burgener, la manadra dal Secretariat da stadi per la migraziun quinta – che quels vegnian puspè a turnar en lur patria, cura che la situaziun lubeschia quai. Quai ha ella ditg en in’intervista cun la «NZZ am Sonntag». I saja dentant impurtant ch’els vegnian ad esser segirs en l’Ucraina e ch’els survegnian agid per reconstruir il pajais. Tenor Schraner Burgener datti gia uss blers che giajan puspè enavos. Cifras concretas en quest connex na dettia dentant anc betg.

23-04-2022

• Las forzas armadas russas cuntinueschan lur attatgas or da l’aria sin la fabrica d’atschal Azovstal. Quai rapporta l’agentura da novitads Reuters sa referind sin infurmaziuns dad in cussegliader dal president ucranais. La fabrica d’atschal è en la citad Mariupol. Là tegnan anc tschients da schuldads ucranais la dira.
• Il president russ Wladimir Putin beneventa il mardi proxim il secretari general da l’ONU Antonio Guterres a Moscau. Quai han confermà tant Moscau sco er las Naziuns Unidas. I sa tracta da l’emprim inscunter dapi l’invasiun russa en l’Ucraina. Dus dis pli tard vul Guterres lura s’inscuntrar a Kiev cun il president da l’Ucraina, Wolodimir Selenski.
• La republica Moldavia ha cità l'ambassadur russ en il ministeri da l'exteriur. Ins veglia exprimer il ferm quità davart las explicaziuns d'in cumandant militar en in'auta posiziun, ha il ministeri communitgà sin sia pagina d'internet. Il vicecumandant dal district militar central da la Russia aveva ditg en las medias russas, ch'en la Moldavia vegnia la populaziun che discurra russ supprimida. Questas decleraziuns sajan nungiustifitgadas, ha declerà il ministeri da l'exteriur

22-04-2022

• Ils stadis baltics Estonia, Lettonia e Lituania dumondan per ina pli gronda preschientscha da la NATO en lur pajais. En vista da la guerra en l'Ucraina dovria il Balticum ina defensiun militara moderna. Quai muntia dapli truppas da NATO sin il terren, en l'aria, e sin la mar.
• Dapi che la guerra en l’Ucraina è rutta ora han radund 39’000 fugitivas da l’Ucraina laschà sa registrar en Svizra. Passa 32’200 persunas han survegnì il status da protecziun S. Grazia a quel pon ellas lavurar. Quai ha il Secretariat da stadi per la migraziun communitgà sin twitter. Tenor l’ovra d’agid per fugitivs UNHCR èn entant var 5,1 milliuns persunas fugidas da l’Ucraina.
• Las Naziuns unidas accuseschan puspè la Russia da betg avair resguardà il dretg umanitar en la guerra en l’Ucraina. Quai ha communitgà l’incumbensada da l’ONU per ils dretgs umans, Michelle Bachelet. Armadas russas hajan bumbardà regiuns abitadas, mazzà civilistase civilists e destruì ospitals e scolas. Quai sajan tut acts che pudessan valair sco crims da guerra.
• La Russia haja refusà ina pausa da cumbat durant ils dis da Pascadals ortodox questa fin d'emna. Quai ha ditg il president da l’Ucraina Wolodimir Selenski en in video. Quai mussia bain, tge muntada che la cardientscha ed ina da las pli grondas e legraivlas festas religiusas haja per ils manaders da la Russia, uschia Selenski. Ordavant avevan gia il papa ed il secretari general da l’ONU pretendì da nizzegiar quest firà per ina pausa da cumbat.
• Tenor il gestiunari da satellits privat «Maxar» cumpiglia il champ da fossas varga 200 novas fossas. Quel saja datiers dad in santeri existent radund 20 kilometers en il vest da la citad da port cumbattì. Cumpareglià cun maletgs pli vegls ves’ins ch’il engrondiment haja entschet la fin da mars. Gievgia hà il president russ Wladimir Putin annunzià che la citad en il sidvest da l'Ucraina saja cumplettamain en mauns russ. Tenor indicaziuns americanas controlleschian las truppas ucranaisas dentant vinavant ina part da la citad ch’è da gronda impurtanza strategica e simbolica per omaduas partidas da conflict. Er ier n'èsi tenor indicaziuns ucranaisas betg stà pussaivel dad evacuar civilists ord la citad ch’è per gronda part destruì. Omaduas varts fan adina puspè responsabel in l’auter che quai na funcziuneschia betg. A Mariupol spetgan anc radund 100’000 persunas sin lur evacuaziun. Nagina da las indicaziuns fatgas po vegnir verifitgada a moda independenta.

21-04-2022

• Las fugitivas duain vegnir repartidas meglier sin ils chantuns. Cunquai che bleras persunas ch'èn fugidas da la guerra en l’Ucraina en Svizra han chattà plazza tar famiglias u enconuschents n'èsi betg stà pussaivel enfin uss da reparter las persunas tenor la clav dals chantuns. Tras quai han singuls chantuns piglià si surproporziunal blers fugitivs: per part 50-100% dapli ch’auters chantuns. Quai duai puspè vegnir egualisà, communitgescha il secretari da stadi per migraziun SEM. La clav vegn resguardada pli fitg davent da glindesdi.
• En Svizra èn mumentan registradas passa 38'000 persunas ch'èn fugidas ord l'Ucraina. Pàssa 31'000 da quellas persunas han survegni il status da protecziun S. Quai ha communitgà il Secretariat da stadi per la migraziun SEM. Tenor las ultimas indicaziuns da l'ONU, èn fin ussa fugidas en l'exteriur 5,1 milliuns Ucranaisas ed Ucranais, entaifer l'Ucraina sajan en fugia 7,3 milliuns umans.
• L’armada russa haja conquistà la citad ucranaisa Mariupol. Quai rapporta il ministeri da defensiun a Moscau. Tut ils cumbattants restants da l’Ucraina, sa zuppian en ina fabrica d’atschal. Sper ils cumbattants sa chattian era radund 1000 civilistas e civilists. Il president russ, Vladimir Putin, haja ordinà da bloccar cumplettamain la fabrica d'atschal. Da vart ucranaisa na datti nagina conferma davart ina conquista da Mariupol. En la citad sajan anc adina serradas en pàssa 100'000 persunas.
• Il schef-negoziader da l’Ucraina ha scrit sin Telegram ch’el ed il cussegliader dal president sajan pronts dad ir a Mariupol per contrahar cun la Russia sur dad evacuaziuns. Quai uschè spert che la Russia confermi ils discurs. La Russia n'ha anc betg prì posiziun en chaussa. Tenor indicaziuns russas sajan radund 2500 schuldada ucranaisas sin l’areal dalla fabrica da fier. Tenor indicaziuns ucranaisas sajan era civilistas e civilists sa zuppà là. Ier ha in’ulteriura emprova dad evacuar la populaziun civila ord il citad da Mariupol fatg naufragi – hai num da Kiev. Per la citad datti dapi l’entschatta da la guerra grevs cumbats. El ha ina gronda muntada strategica e simbolica per omaduas partidas da conflict.

20-04-2022

• A Mariupol duai oz dar in corridor umanitar. La regenza ucranaisa saja sa cunvegnida provisoricamain cun la Russia. Planisà saja d'evacuar radund 6'000 dunnas, uffants, e persunas attempadas. Per quai vegnian tramess 90 bus a Mariupol.
• La situaziun en la citad da Mariupol saja uschè difficila sco mo pussaivel. Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski. L'armada russa bloccheschia las emprovas da drizzar en corridors umanitars. Plinavant ha Selenski ditg, che quasi l'entira armada russa ch'è pronta per cumbat saja en l'Ucraina u datiers dal cunfin. El ha era danovamain pretendì la furniziun d'ulteriuras armas per l'Ucraina.
• Il cumandant da las truppas ucranaisas a Mariupol vul in'evacuaziun en in auter pajais. En in video publitgà sin Facebook supplitgescha el tut ils politichers impurtants dal mund da gidar. L'armada russa haja avantatgs en tuts secturs ed i sajan diesch giadas uschè blers. Ina extracziun saja pussaivla cun nav, helicopter u entras ina missiun umanitara internaziunala. Las truppas ucranaisas defendan mo pli ina fabrica d'itschal. Sper las truppas haja era 500 blessads e plirs tschients civilists.

19-04-2022

• Las truppas ucranaisas en la citad da Mariupol refusan vinavant da capitular. Tenor l'agentura da novitads tudestga DPA han ils cumbattants scrit sin Telegram da vulair cuntinuar a defender la citad. Avant aveva la Russia appellà a las truppas ucranaisas zuppadas da sa render voluntarmain en praschunia russa.
• En Sivzra èn mumentant registradas prest 36'500 persunas, ch'èn fugidas ord l'Ucraina. Bunamain 30'000 da quellas persunas han survegnì il status da protecziun S. Quai ha communitgà il Secretariat da stadi per la migraziun SEM. Tenor las ultimas indicaziuns da l'ONU èn fin ussa fugidas en l'exteriur 5 milliuns Ucranaisas ed Ucranais. Entaifer l'Ucraina sajan en fugia pàssa 7,3 milliuns umans.
• Dapi l'entschatta da la guerra èn fugidas passa 2,8 milliuns persunas da l'Ucraina en Pologna, quai rapporta la guardia da cunfin ucranaisa sin Twitter. Las ultimas emnas saja il dumber da persuna che hajan passà il cunfin cun la Pologna sa reducì. Er sajan dapli persunas puspè turnadas da la Pologna en Ucraina che cuntrari. Tenor la guardia da cunfin sajan quai stadas 14'400 persunas durant la fin d'emna passada.
• Il terz di en seria na datti nagins corridors umanitars en l'ost da l'Ucraina. Pervi dal sajettim intensiv en il Donbass, na possian las autoritads localas betg evacuar la populaziun. Tenor la vice-scheffa da regenza ucranaisa, Irina Wereschtschuk, na dettia era nagin corridor ord la citad da Mariupol, quai malgrà ch'ins haja supplitgà la Russia d'avrir in. La sonda avevan radund 1'500 persunas pudì fugir tras corridors umanitars.
• L'offensiva russa en il Donbass ha cumenzà. Quai ha confermà il president ucranais Wolodimir Selenski. Ina gronda part da l'armada russa fetschia part da questa battaglia e l'Ucraina vegnia a sa defender. Medias ucranaisas rapportan da fermas explosiuns per lung da la front en la regiun da Donezk. Era a Charkiv en il nordost, Mykolaiw en il sid e Saporischja en il sidost, haja dà explosiuns. Las indicaziuns na pon betg vegnir verifitgadas independentamain.
• L'Ucraina ha fatg il proxim pass per daventar commembra da l'Uniun europeica. Sco l'ambassadur da l'UE a Kiev scriva. Haja il president ucranais Wolodimir Selenski surdà ad el in questiunari per l'entrada en l'UE. Selenski aveva survegnì quel durant ina visita da la presidenta da la cumissiun europeica Ursula von der Leyen. Il questiunari vala sco basa per discurs d'entrada. Per che discurs possian cumenzar, ston tut ils 27 stadis commembers da l'UE esser d'accord.

18-04-2022

• La Russia pudess bainprest lantschar in’offensiva gronda en la regiun da Donbass en il sid da l’Ucraina. Da quest avis è il president ucranais Wolodymyr Selenskyj. En in video ha el avertì che furniziuns d’armas retardadas sajan quasi: «ina lubientscha per la Russia da mazzar Ucranaisas ed Ucranais». L’armada Russia vegnia numnadamain er a destruir cumplettamain autras citads en la regiun, sco quai ch’ella haja gia destruì Mariupol. Tuttina na vegnia l’Ucraina betg a dar si il Donbass.
• Entant saja gartegià a l’armada ucranaisa – tenor atgnas indicaziuns – da chatschar enavos las truppas russas enturn la citad da Charkiw. Là sajan pliras persunas mortas tras granatas russas. Nagina da las indicaziuns fatgas po vegnir verifitgada a moda independenta.
• Il president ucranais Wolodymyr Selenskyj ha discurrì cun la scheffa dal Fond monetar internaziunal, Kristalina Georgieva, sco l’Ucraina possia puspè vegnir reconstruida suenter la guerra. Els hajan ina visiun e clers plans, ha scrit Selenski sin Twitter. El saja persvas che la collavuraziun cun l’IWF vegnia a restar in success. En pli hajan els er discurrì davart la stabilitad finanziala dal pajais. La scheffa dal Fond monetar internaziunal ha suttastritgà ch’i dovria l’agid da partenaris per reconstruir l’Ucraina.
• Ils cumbats per la citad da port Mariupol cuntinueschan cun tutta vehemenza. Tenor il stab general ucranais dettia vinavant attatgas da bumbas e rachetas russas sin la citad e quai surtut dasper il port e tar ina fabrica d’atschal. La Russia ha smanatschà als schuldads, che tegnan anc la dira a Mariupol, da mazzar els. Quai suenter ch'els han laschà scader in ultimatum da capitular. Ils cumbattants restants sajan circumdads, ha ditg il minister da l’exteriur ucranais a l’emettur american CBS. La citad en il sidost da l’Ucraina n’existia betg pli. L’armada russa veglia cumplettamain destruir la citad ch’è da gronda impurtanza strategica e simbolica.

17-04-2022

• En la citad occupada da Mariupol na datti fin ussa nagins indizis ch'ils ultims schuldads ucranais suondan l'appell russ da capitular. Las truppas n'hajan betg dà si, ha ditg il prim-minister ucranais en ina intervista cun l'emettur ABC. Ellas vegnian a cumbatter fin la fin. Radund 2'500 cumbattants ucranais sajan sa zuppads en ina fabrica d'atschal, ha ditg in pledader da la regenza russa. Moscau veva mess als schuldads in ultimatum fin oz da mezdi e sincerà ch'els restian en vita sch'els capituleschian. Sch'els cumbattian però vinavant, vegnian els eliminads.
• Il president da l’Ucraina, Wolodimir Selenski, ha smanatschà da rumper giu ils discurs da pasch cun la Russia. Quai sche las ultimas truppas ucranaisas en la citad da port Mariupol avessan da vegnir mazzadas. En in’intervista cun in portal da novitads ucranais ha Selenski ditg ch'eliminar ils cumbattants a Mariupol fiss per omaduas varts ina via tschorva.
• Passa 1’400 umans han pudì bandunar ier regiuns cumbattidas en l’Ucraina. Quai han communitgà las autoritads localas. Ils blers sajan arrivads da citads en il sid e l’ost en la citad da Saporischja. La Russia ha infurmà ch’i saja reussì dad evacuar radund 16'000 umans ord regiuns ucranaisas privlusas e dals territoris da Donezk e Luhansk en Russia. Omaduas partidas da conflict renfatschan in a l’auter da sabotar la fugia da civilists tras corridors umanitars che vegnian mintga di drizzads en da nov.

16-04-2022

• La Russia tegna en fermanza var 700 schuldads e tschients civilistas e civilists da l'Ucraina. Tenor la vice-scheffa da la regenza ucranaisa, haja l'Ucraina da sia vart arrestà var 700 schuldads russ. Quantas persunas che vegnan il mument effectivamain tegnidas en fermanza, n'è betg cler. Medias russas rapportan da passa 3'000 schuldads ucranais che la Russia haja arrestà. Dapi l'entschatta da la guerra han omaduas varts gia barattà pliras giadas praschuniers.
• Ordaifer Kiev, han las autoritads chattà las baras da passa 900 civilistas e civilists. Las baras sajan vegnidas laschadas sin via u sepulidas be a moda provisorica. Tenor il cumandant da la polizia regiunala da la chapitala sajan 95% da las unfrendas vegnidas sajettadas giu. Perquai partia la polizia dal fatg ch'ils invasurs russ hajan executà las civilistas ed ils civilists chattads. Questas indicaziuns na pon betg vegnir verifitgadas da vart independenta.
• Il president ucranais Wolodimir Selenski ha appellà a ses collega d'uffizi american, Joe Biden, da classifitgar la Russia formalmain sco «stadi che sustegna il terrorissem». Quai rapporta la Washington Post. Ina tala classificaziun muntass restricziuns commerzialas. Actualmain figureschan la Cuba, la Corea dal Nord, l'Iran e la Siria sin questa glista dal ministeri da l'exteriur.
• La Russia vul exiliar 18 collavuraturas e collavuraturs da l'Uniun europeica. Tenor Moscau sa tractia d'ina repressalia. Pervi da l'attatga russa sin l'Ucraina aveva l'UE declerà l'entschatta dal mais 19 persunas da la represchentaziun russa sco betg giavischadas. Ultra da quai han plirs stadis commembers bandischà las davosas emnas diplomatas e diplomats russ.
• La Germania vul metter a disposiziun 2 milliardas euros per agid militar. La gronda part dals daners per l'Ucraina. Ina part saja dentant er prevesida per l'armada tudestga ed auters pajais. I sa tractia dad expensas supplementaras e betg d'ina cumpart da las 100 milliardas facultad separada da l'armada tudestga, ha declerà il minister da finanzas tudestg Christian Lindner sin Twitter.

15-04-2022

• En Svizra èn mumentan registrads bun 35'000 persunas, fugidas da l'Ucraina. Passa 28'000 da quellas persunas han survegnì il status da protecziun S. Quai ha communitgà il Secretariat da stadi per migraziun SEM. Tenor las ultimas indicaziuns da l'ONU èn fin uss fugidas radund 4,7 milliuns Ucranaisas ed Ucranais en l'exteriur. Entaifer il pajais sajan passa 7,3 milliuns en fugia.
• En l'Ucraina han passa 2'500 civilistas e civilists pudì bandunar regiuns cumbattidas. Quai ha communitgà la regenza a Kiev. La gronda part saja arrivada en la citad da Saporischja en il sid dal pajais, tranter auter er bunamain 300 persunas da la citad da port Mariupol. Er da Luhansk en l'ost dal pajais, sajan persunas vegnidas evacuadas. A Luhansk e la regiun cunfinanta da Donezk vegn ils proxims dis quintà cun in'offensiva da l'armada russa.
• Las Naziuns Unidas vulan far frunt ad ina fomaz che smanatscha en stadis africans. Tenor communicaziun ha ella approvà 100 milliuns dollars per quest intent. La guerra en Ucraina pudess avair consequenzas gravantas per umans che pateschan gia fom. Cun ils daners duain organisaziuns partenarias cumprar mangiativas, aua da baiver, medischina ed alloschis per persunas basegnusas.

14-04-2022

• Las truppas russas accelereschan tenor indicaziuns ucranaisas lur activitad en l'ost ed en il sid dal pajais. Il port da la citad Mariupol, ch'è entant ferm destruida, ha l'armada russa uss cumplettamain sut sia controlla, sco ella ha annunzià. In institut american, quinta che l'entira citad vegn a crudar l'emna proxima en ils mauns dals Russ.
• L'armada russa ha stuì evacuar l'equipa dal bastiment a rachetas «Moskwa». Il bastiment da la flotta da la Mar Naira saja demolì fermamain, quai suenter che muniziun saja explodida pervi d'in fieu, rapporta l'agentura da novitads russa Tass. Avant aveva l'Ucraina annunzià che quest bastiment anti-rachetas saja tutgà. Il bastiment haja in'equipa da passa 500 mariners.
• La Svizra è preoccupada da la violenza sexuala en conflicts armads. Quella s'augmenta fermamain. Quai saja fitg problematic che tals surpassaments servian sco tactica en bleras guerras, scriva la missiun permanenta da la Svizra tar las Naziuns Unidas. Il Cussegl da segirezza da l'ONU, haja intervegnì pir avant paucs dis, che las annunzias da crims da violenza sexuala en l'Ucraina, sajan s'augmentadas a moda alarmanta. La missiun svizra tar l'ONU appellescha a tuttas partidas da guerra da chalar cun tals crims.

13-04-2022

• L'Uniun europeica metta a disposiziun in'ulteriura mesa milliarda euros per furnir armas ed equipament a l'armada ucranaisa. Quai annunzia il cussegl dals stadis commembers da l'UE. En tut stattan uschia a disposiziun 1,5 milliardas euros per rauba militara. L'incumbensà per fatgs exteriurs da l'UE, Josep Borrell ha ditg ch'i saja impurtant da cuntinuar il sustegn militar per l'Ucraina, per defender il territori e sia populaziun. La Russia renfatscha als stadis dal vest ch'els augmentian il conflict cun furnir armas a l'Ucraina, sco il minister da l'exteriur Sergej Lawrow ha ditg avant curt.
• Malgrà la guerra vegn semnà en quasi l'entira Ucraina. Sco la regenza ucranaisa scriva, saja la regiun da Luhansk la suletta excepziun, quella è bunamain cumplet sut controlla russa. La regenza ucranaisa metta a disposiziun radund 110 milliuns francs svizzers per credits agricols. L'Ucraina è in dals pli gronds producents da graun dal mund.
• La guerra en l'Ucraina è in genocidi. Quai ha ditg il president american, Joe Biden. Per el saja pli e pli cler, ch'il president russ Wladimir Putin, emprovia d'eliminar l'idea dad esser Ucranais u Ucranaisa. Sch'i saja lura propi in genocidi, stoppian ils giurists sin stgalim internaziunal decider, ha el ditg a reporters.
• Il servetsch da segirezza ucranais ha annunzià d'avair arrestà il politicher da l'opposiziun pro-russa, Viktor Medwedtschuk. L'oligarch vala sco allià pli impurtant da Putin en l'Ucraina. Il president ucranais, Wolodimir Selenski, ha proponì da barattar Medwetschuk cunter paraschuniers da guerra ucranais.
• La repartiziun da fugitivs en Svizra duai vegnir reglada pli consequent tenor la clav da repartiziun. Enfin uss han numnadamain chantuns urbans prendì si surproporziunalmain blers fugitivs, cumpareglià cun ils auters chantuns.

12-04-2022

• La Russia n'haja gì nagin'autra alternativa che da far l'invasiun en l'Ucraina, avant set emnas. Questa pretensiun ha Wladimir Putin repetì tar in'occurrenza en la Russia da l'Ost. El è sa prschentà segir da la victoria. Las finamiras da l'operaziun speziala, vegnian cuntanschidas, qua na dettia nagins dubis.
• Explicaziuns areguard la guerra en l'Ucraina dal Cussegl federal, ed en special dal president da la Confederaziun Ignazio Cassis laschan reagir la Russia cun vehemenza. La pledadra dal minister da l'exteriur russ crititgescha fermamain, la chapientscha da l'istorgia da Cassis e co il Cussegl federal viva la neutralitad. La Russia menziunescha en quest connex las attatgas d'ina coaliziun dal vest sin la Serbia il 1999. Suenter 78 dis cun attatgas ord l'aria era l'armada serba sa retratga dal Cosovo.

• L'Ucraina ha dumandà per dapli armas per terminar la bloccada da la citad da port Mariupol. En in pled, ha il president ucranais, Wolodimir Selenski, ditg che las forzas armadas russas, sa rimnian per ina nova attatga sin Mariupol. La situaziun en la citad bunamain destruida è vegnida adina pli critica las ultimas emnas. Las truppas russas gudognan adina dapli territori.
• L'autoritad da polizia europeica, Europol sustegna ils tadis da l'UE da realisar las sancziuns cunter la Rusia. Ins collavuria perquai er cun l'agentura da protecziun dals cunfins europeics, Frontex e cun l'Uffizi europeic da giustia. Concret vai per il barat d'infurmaziuns tranter ils partenaris ed ils experts da finanzas e taglia d'Europol.
• Il president russ, Wladimir Putin ed il president belaruss, Alexander Lukaschenko, s'inscuntran oz en la regiun d'Amur, en l'ost da la Russia. Tenor las agenturas da novitads statalas da la Russia sajan la situaziun en l'Ucraina sco era las sancziuns tema dal discurs.
• Las donaziuns per agid per l'Ucraina van sin donn e cust dad auters projects. Sco la pledadra da l'organisaziun Swissaid di, hajan ins spustà agens appells.
• En bleras regiuns dal mund pudessan graun ed autras victualias da basa vegnir 50% fin 80% pli charas, stima l'Organisaziun mundiala da commerzi WTO, quai pervi da la guerra en l'Ucraina. L'attatga russa na procuria betg mo per ina crisa umanitara da dimensiuns immensas, mabain tutgia er fermamain l'economia mundiala, di in rapport da la WTO. Dramatic vegnia il pli probabel en l'Africa ed en il Proxim Orient.

11-04-2022

• En l’Ucraina ha la regenza declerà da metter a disposiziun a diversas citads e regiuns emprims daners per lavurs da rumida e reparaturas. Tenor indicaziuns uffizialas sa tractia dad ina summa da radund 30 milliuns francs.
• Las forzas armadas da l’Ucraina sa preparan per ina nova offensiva da l’armada russa en l’ost dal pajais. Quai ha ditg il president da l’Ucraina Wolodimir Selenski en in video. Pussibel ch’ils Russ sajettian anc dapli rachetas e bittian giu anc dapli bumbas.
• Ils ministers da l’exteriur dals stadis commembers da l’UE s’inscuntran oz a Luxemburg. Tema principal da l’inscunter è l’invasiun da la Russia en l’Ucraina. L’incumbensà per l’exteriur da l’UE, Josep Borrell, aveva ordavant proponì da metter a disposiziun in’ulteriura mesa milliarda euros per furnir armas ed ulteriur equipament a l’Ucraina.

10-04-2022

• Papa Francestg pretenda ina fin da la guerra en l'Ucraina. Da l'emprima messa gronda sin la Plazza da Son Peder suenter la pandemia da corona ha el appellà da tschertgar la pasch. I dovria contractivas sinceras, ed ins stoppia esser pront da purtar sacrifizis per il bainstar dals umans.

Mettai davent las armas, cumenzai ina pasch da Pasca. Ma betg per chargiar las armas e cuntinuar cun ils cumbats, mabain per vegnir a la pasch.

• L'eroport da Nipro en l'Ucraina n'exista betg pli. Tenor las autoritads regiunalas hajan rachetas russas destruì el totalmain. Ins emprovia d'eruir, quantas unfrendas ch'i haja dà. Gia avant in mais avevan rachetas russas donnegià las pistas ed ils bajetgs da l'eroport da la quartgronda citad da l'Ucraina.
• L'ambassadur american Scott Miller ha smanatschà a las bancas Svizras cun consequenzas negativas, sch'ellas na gidian betg da tschertgar facultads da Russas e Russ ch'èn pertutgads da las sancziuns. Quai ha ditg Miller envers la «NZZ am Sonntag».
  L'associaziun svizra da banchieras e banchiers ha declerà che las bancas svizras sa tegnian vi da tut las mesiras – pia era vi da las sancziuns da gremis svizzers ed internaziunals.
• Tenor las ultimas indicaziuns da l'ONU èn fin ussa fugidas bunamain 4,5 milliuns Ucranaisas ed Ucranais en l'exteriur. Entaifer l'Ucraina sajan passa 7 milliuns umans en fugia.
  En Svizra èn mumentan registradas radund 28'000 persunas ch'èn fugidas ord l'Ucraina. Passa 23'000 da quellas hajan survegnì il status da protecziun «S», communitgescha il Secretariat da stadi per la migraziun (SEM).

09-04-2022

• L'Ucraina duai bainprest entrar en l'Uniun europeica. Il process duai cumenzar questa stad e duai ir pli svelt che ordinari. Quai ha ditg la presidenta da la cumissiun da l'UE, Ursula von der Leyen tar ses inscunter cun il president ucranais Wolodimir Selenski. Fertant che la Russia giaja en direcziun d'in ruin economic, finanzial e tecnologic, sa movia l'Ucraina en direcziun d'in futur europeic.

Legenda: La presidenta da la cumissiun da l'UE, Ursula von der Leyen, ed il president ucranais Wolodomir Selenski suenter l'inscunter. Keystone

• L'UE fa responsabla la Russia per l'attatga sin Kramatorsk cun passa 50 persunas mortas. L'UE saja schoccada da l'attatga sin la staziun da tren en la citad ucranaisa, ha ditg in pledader da l'UE ed ha taxà questa attatga sco crim da guerra. I saja era inacceptabel che la Russia emprovia da mascrar sia responsabladad per quella ed autras atrocitads.
• Radund 1'000 mariners bloccads en ports ucranais duain survegnir agid. L'organisaziun mundiala per la navigaziun ha dumandà il Comité internaziunal da la Crusch Cotschna ed autras organisaziuns umanitaras da furnir mangiativas, medicaments e carburant per ils 86 bastiments bloccads pervi da la guerra en l'Ucraina. Ins saja vid stgaffir in corridor segir atras la Mar naira ed la Mar d'Asow.
• Passa 6'500 Ucranaisas ed Ucranais han pudì fugir venderdi ord regiuns cumbattidas. Tranter auter er da la citad Mariupol e las regiuns Saporischja e Luhansk. Quai ha communitgà la regenza a Kiev. En la citad Melitopol en il sid da l'Ucraina retegnia l'armada russa dapi 24 uras 8 bus d'evacuaziun.
• Las novas sancziuns cunter la Russia èn entradas en vigur. Quellas sa drizzan tranter auter e cunter duas figlias da Vladimir Putin. Uschia èn uss pertutgadas prest 900 persunas da las sancziuns cunter la Russia.

08-04-2022

• La presidenta da la cumissiun europeica Ursula von der Leyen è arrivada en la chapitala da l'Ucraina Kiev. Ella è viagiada là cun tren, perquai ch'il spazi da l'aria da l'Ucraina è serrà pervia da la guerra. Cun Von der Leyen èn viagiads il delegà a l'exteriur da l'UE Josep Borell e l'ambassadur ucranais da l'UE Matti Maasikas. Maasikas vegn a render sia lavur a Kiev cun in in pitschen team. Uschia vegn la represchentaziun da l'UE a Kiev puspè averta. Quella era vegnida evacuada cumplettamain in di suenter che la guerra aveva cumenzà.
• Dapi che la guerra en l'Ucraina ha cumenzà, ha la Organisaziun mundiala da la sanadad WHO nudà passa 100 attatgas sin instituziuns da sanadad. Tar quellas sajan mortas 73 persunas, 51 sajan vegnidas blessadas, ha l’organisaziun communitgà oz. Attatgas sin ospitals, clinicas da parturir u chasas da tgira èn cunter il dretg umanitar internaziunal. Il schef da la WHO, Tedros Ghebreyesus, è sa drizzà envers la Russia cun l’appel da chalar la guerra.
• L'armada russa ha attatgà cun rachetas ina staziun da viafier en la citad da Kramatorsk en l'ost da l'Ucraina. I sajan mortas almain 30 persunas, passa 100 persunas sajan vegnidas blessadas. Quai ha communitgà il schef da la societad da viafier ucranaisa. Cura che l'attatga era capitada, hajan bleras persunas spetgà a la staziun per vegnir evacuadas. Ils separatists pro-russ han dentant ditg, che l'Ucraina saja responsabla per l'attatga. La citad da Kramatorsk sa chatta en la regiun da Donezk, che tutga tar l'Ucraina ma che separatists pro-russ pretendan dad esser part da la Russia.  
• Il president ucranais Wolodimir Selenski ha danovamain pretendì mesiras pli rigurusas cunter la Russia. Er las novas sancziuns na tanschian betg per franar la Russia e terminar la guerra. En pli ha el pretendì dapli armas per l’Ucraina. Ils 27 stadis commembers da l’Uniun europeica avevan ordavant instradà il tschintgavel pachet da mesiras cunter la Russia. Quel prevesa tranter auter in stop d'importar charvun, laina e vodka.
• Pervi da las sancziuns cunter la Russia, na pon er firmas svizras betg pli lavurar en la Russia. Quai ha consequenzas per l’Assicuranza svizra cunter las ristgas da l'export. Donns da stgars ina milliarda francs sajan assicuradas per fatschentas cun la Russia, il Belarus e l’Ucraina. En intgins cas hajan las firmas gia furnì lur prestaziuns. Uss saja da guardar, sch’ils clients da quests stadis pajan er las firmas svizras. I saja dentant da quintar ch’ina part dals quints na vegnia betg pajada, uschia in pledader da l’assicuranza. 
• Las autoritads ucranaisas teman ch’i dettia bleras unfrendas en la citad pitschna da Borodjanka en il nordvest da la chapitala Kiev. Il minister da l’intern ucranais ha ditg che quai saja in dals lieus ch’eran vegnids destruids il pli fitg da l'entira regiun. La protecziun civila tschertga là dapi mesemna tant survivents sco unfrendas. Tenor il president da l’Ucraina saja la situaziun a Borodjanka anc pli desastrusa ch’ha Butscha. Tenor la regenza ucranaisa ed il vest haja schuldada russa commess crims da guerra. La regenza a Moscau refusa tut las renfatschas.
• Tenor las autoritads ucranaisas sajan passa 4'500 persunas vegnidas evacuadas la gievgia. Dad els sajan var 1'200 persunas ord la citad Mariupol, che vegn attatgada fermamain da l'armada russa. 2'000 persunas sajan fugidas da citads en ils conturns da Saporischschja. Venderdi duain avrir 10 corridors umanitars. Las rutas vegnan definidas mintga di da nov.

07-04-2022

• La radunanza plenara da las Naziuns Unidas è s'exprimida da suspender la Russia dal cussegl per ils dretgs umans da l'ONU. Ina tala resoluziun ha la radunanza plenara deliberà oz a New York.
• Blera rauba che l'Ucraina vuless exportar è actualmain bloccada. En tut spetgian passa 24'000 vaguns da viafier cun granezza, ieli vegetal u charvun da passar ils cunfins. Damai che las truppas russas han bloccà la costa dal sid ed ils imurtants ports da mar, emprova il pajais d'exportar la rauba cun la viafier. Engrevgià vegn l'entira acziun tranter auter pervi d'obstachels birocratics e logistics, e perquai ch'il persunal manca. L'Ucraina avertescha perquai d'ina mancanza sin l'entir mund.
• En il conflict en l'Ucraina discurra la Russia da success militars. Uschia haja l'armada bumbardà 29 objects militars ucranais. Plirs sistems da protecziun da l'aria, artigliaria e posts da commando sajan vegnids destruids. Da la vart ucranaisa hai num, che la citad da Mariupol saja anc adina en agens mauns. Igl haja bain dà fermas attatgas da l'armada russa – la situaziun saja dentant sut controlla.
• La presidenta da la cumissiun da l'UE, Ursula von der Leyen, visita venderdi la citad da Kiev. Là vegnia a dar discurs cun il president ucranais Wolodimir Selenski. Quai ha communitgà in pledader da la presidenta. Detagls davart ils discurs na vegnian betg publitgads ord motivs da segirtad. Josep Borrell, l’incumbensà per l’exteriur da l'UE, vegnia ad accumpagnar von der Leyen.
• En in video ha Wolodimir Selenski pretendì danovamain ch’ils stadis dal vest imponian in embargo per ieli russ. Er duajan las bancas russas vegnir sclausas dal tuttafatg dal sistem da finanzas internaziunal «Swift». Bain ha Selenski beneventà las novas sancziuns cunter la Russia, dentant na sajan quellas betg avunda. Tranter auter ha el renvià als cumbats permanents en la citad da port Mariupol e la citad da Charkiw, sco er ad ina offensiva russa che saja da spetgar proximamain en il Donbass.
• Bunamain 5'000 persunas hajan la mesemna pudì fugir sur in corridor umanitar. Quai han communitgà las autoritads ucranaisas la mesemna saira. Ord la citad Mariupol, ch'è fermamain assediada da l'armada russa, hajan var 1'100 persunas pudì fugir cun autos privats. La gievgia duain avrir 10 corridors umanitars.
• En la citad da Charkiw en l’ost da l’Ucraina na dovria per il mument nagina evacuaziun da massa. Quai ha ditg il president da la citad en vista ad ina offensiva pussibla dals Russ. Ni l’armada ni el sajan da l’avis ch’i dovria ina tala mesira. Sulettamain per dus districts en il sid da la citad dettia in appel d’evacuar. Là quintia l’armada ucranaisa che la situaziun s’intensiveschia.
• Ils Stadis Unids na vegnian betg a far part da tscherts inscunters suprems dals stadis G20, sche represchentants da la Russia sajan preschents. Quai ha ditg la ministra da finanzas americana Janet Yellen davant ina cumissiun da la chombra dals represchentants. Questa decisiun haja ella communitgà als collegas d’uffizi en l’Indonesia che presidiescha actualmain la gruppa.

06-04-2022

• La Svizra emprovia da contribuir sia part per sclerir crims da guerra en l’Ucraina. Quai ha ditg la ministra da giustia Karin Keller-Sutter en in’intervista cun la NZZ. Fugitivs ucranais survegnian tar la registraziun en ils centers d’asil in formular cun il qual els possian s’annunziar sco perditgas da crims da guerra. Ins stoppia parter dal fatg che dunnas sajan vegnidas violadas e civilists mazzads en l’Ucraina. Sche quai sa confermia, sa tractia quai da crims da guerra. Plinavant saja da supponer che Putin veglia chatschar davent uschè blers umans sco pussaivel. El veglia divider ils Europeans.

00:41

video

Keller-Sutter: «Maletgs da Butscha sugereschan crims da guerra»

Or da News-Clip dals 05.04.2022.

laschar ir. Durada: 41 Secundas.

• La Svizra survegn in coordinatur per ils fugitivs da l'Ucraina. L'anteriur cumandant da la polizia turitgaisa Thomas Würgler duai coordinar il metter sut tetg fugitivas e fugitivs e sviluppar scenaris a vista mesauna e lunga per ch'ins dettia dumogn al grond moviment. Würgler ha survegnì in mandat da la ministra da giustia Karin Keller-Sutter. Fin uss ha il SEM registrà radund 25'000 persunas ch'èn fugidas da l'Ucraina.
• Il president da l’Ucraina, Wolodimir Selenski, ha discurrì per l’emprima giada dapi che la guerra è rutta or davant il Cussegl da segirezza da l'ONU. Ed el ha renfatschà al gremi il pli pussant da l'organisaziun d’avair disditg. Selenski, ch'era collià via video, ha preschentà la situaziun en l'Ucraina ed ha mussà in video che mussia ina part dals acts violents envers la populaziun a Butscha ed autras citads. A la fin ha il president ucranais pretendì refurmas en il cussegl da segirezza – uschia per exempel che la Russia na dastga betg pli avair il dretg da veto. L'ambassadur russ da l'ONU ha renvià tut las accusaziuns sco «propaganda».
• Pervi dals crims da guerra supponids a Butscha en l'Ucraina han ulteriurs stadis europeics bandischà diplomatas e diplomats russ. Tranter quels tutgan la Spagna, l'Italia e la Slovenia. Tut en tut èn dapi l’entschatta da l’emna radund 200 diplomatas e diplomats russ vegnids bandischads da stadis europeics. Il pledader dal Kreml ha crititgà questas mesiras: En la situaziun actuala na duain ins betg reducir las relaziuns diplomaticas.
• En la dispita davart l’interpretaziun da l’orrur da guerra a Butscha en l’Ucraina ha la «New York Times» publitgà in video che mussia, co schuldads russ mazzian in civilist. Quest video dateschia da la fin da favrer e vegnia da l’armada ucranaisa. La gasetta haja independentamain verifitgà il video. Suenter che las truppas russas sajan sa retratgas, saja la bara da l’um vegnida chattada en il medem lieu che saja er da vesair sin il video.
• Passa 3'800 umans sajan vegnids evacuads il mardi ord regiuns da cumbat en l'Ucraina – da quai radund 2'200 ord la citad da port Mariupol en il sidost dal pajais. Passa 1’000 umans hajan pudì fugir ord la regiun da Luhansk, scriva la regenza a Kiew.
• En Svizra na duai dar nagin scumond da far fatschentas cun gas russ. Quai ha la cumissiun per la politica exteriura dal Cussegl naziunal decis cun 13 cunter 12 vuschs, communitgeschan ils servetschs dal parlament. La cumissiun na vul cun quai betg scumandar ad interpresas, ch'èn per gronda part en mauns da la federaziun russa ch'ha stretgas relaziuns cun il Kreml, il commerzi fisic e da transit cun gas, ieli e cotgla.

05-04-2022

• Maletgs da satellit cuntradin a las pretensiuns da Moscau davart la mazzacrada a Butscha. Suenter che maletgs da tschients persunas civilas mazzadas eran cumparids, ha la Russia pretendì che quai saja ina inscenaziun da l'Ucraina. Maletgs da satellit che vegnan da la firma americana Maxar refuteschan dentant questas pretensiuns. Oz suentermezdi tracta il cussegl da segirezza da l'ONU ils eveniments da Butscha.
• La presidenta da la cumissiun da l’UE, Ursula von der Leyen, e l’incumbensà per l’exteriur, Josep Borrell, vulan ils proxims dis visitar la chapitala Kiev. Là veglian els s’inscuntrar cun Wolodimir Selenski. Gia l’emna passada ha la presidenta dal Parlament europeic, Roberta Metsola, visità Kiev.
• La Russia pretenda da nov che l'Ucraina dettia si la citad Mariupol. Las truppas ucranaisas duain bandunar la citad sur in corridor umanitar.
• Tenor la procura publica da l'Ucraina dettia passa 7'000 annunzias pervia da crims da guerra da la Russia. Quella cifra valia be per la regiun enturn la chapitala Kiew. Las pli bleras victimas haja dà a Borodjanka, in abitadi cun ina populaziun da passa 13'000 persunas. Actualmain elavurescha la procura publica ils crims da guerra ad Irpin, Butscha e Worsel.
• Per pudair dumagnar las sfidas en connex cun la guerra en l'Ucraina ha la regenza Grischuna definì las cumpetenzas dals posts chantunals. Uschia duai esser sclerì, nua che persunas fugidas survegnan sustegn e las infurmaziuns necessarias.

• L'uffizi presidial russ ha refusà categoricamain tut las renfatschas en connex cun las persunas civilas mazzadas en la citad da Butscha, datiers da Kiew. La regenza russa discurra d'ina «provocaziun ucranaisa». In comité da retschertga russ ha instradà ina procedura pervida la derasaziun da faussas novitads supponidas.

04-04-2022

• Il president da la Confederaziun, cusseglier federal Ignazio Cassis, ha condemnà fermamain las attatgas sin la populaziun civila a Butscha. Ils maletgs da las victimas hajan schoccà el ed el n’haja mai pensà da vesair tals maletgs en l’Europa dal 21avel tschientaner. Ignazio Cassis ha era reagì sin la critica da partidas ed autras organisaziuns, che la Confederaziun n’haja betg condemnà cleramain ils malfatgs sco crims cunter l’umanitad.

• L'uffizi presidial russ ha refusà categoricamain tut las renfatschas en connex cun las persunas civilas mazzadas en la citad da Butscha, datiers da Kiew. La regenza russa discurra d'ina «provocaziun ucranaisa». In comité da retschertga russ ha instradà ina procedura pervida la derasaziun da faussas novitads supponidas.
• Il president franzos Emmanuel Macron s'exprima per novas sancziuns cunter la Russia en vista a las fotografias e videos da Butscha. I dettia avis fitg concrets sin crims da guerra en l'Ucraina – per ils quals l'armada russa paria dad esser responsabla – ha ditg Macron en in'intervista cun l'emettur da radio France Inter.
• Tenor indicaziuns ucranaisas sajan 2'600 persunas vegnidas evacuadas la dumengia – radund la mesadad da questas ord la regiun Luhansk en l'Ucraina da l'ost. Quai ha ditg la viceschefa da la regenza ucranaisa Iryna Wereschtschuk a la gasetta «Ukrajinska Prawda».
• A Butscha, in avantlieu da Kiev, han ins chattà plirs tschients civilists morts suenter che l'armada russa era sa retratga. Sin plaun internaziunal vegn renfatschà a la Russia «grevs crims da guerra» e «genocid». La Russia dementescha, renviescha la responsabladad a l'Ucraina e pretenda ina sesida dal Cussegl da segirezza da l'ONU. Il ministeri da l'exteriur russ valitescha quai sco emprova da disturbar las tractativas da pasch.
• La notg passada han truppas russas danovamain attatgà cun rachetas la citad da port Odessa en l'Ucraina dal sid, ha communitgà l'administraziun regiunala sur Facebook. L'armada russa n'ha per il mument betg confermà quai.
• Entant sa concentrescha la Russia adina dapli sin las regiuns da l'ost e dal sid da l'Ucraina. Las citads da Mariupol, Charkiw e Tschernihiw vegnan attatgadas ord l'aria.
• Entant annunzia il Secretariat statal per migraziun (SEM) che radund 23'000 persunas fugidas sajan registradas en Svizra – passa 16'800 hajan survegnì il status S.

03-04-2022

• Il president dal Cussegl europeic Charles Michel renfatscha atrocitads a la Russia en la regiun enturn la chapitala ucranaisa Kiev. Las truppas russas hajan massacrà persunas en l'avantlieu Butscha. La Uniun europeica vegnia a gidar da rimnar cumprovas per metter las persunas responsablas avant tribunal internaziunal. A Butscha eran vegnidas scuvridas bleras baras sin las vias, suenter che las truppas russas eran sa retratgas. Tenor las autoritads sajan enfin ussa almain 280 persunas vegnidas sepullidas.

• Entant han era il president federal tudestg Frank-Walter Steinmeier e la minister da l'exteriur tudestga Annalena Baerbock renfatschà a la Russia crims da guerra en l'Ucraina.  
• En la citad da port Odessa hai dà la bun'ura pliras explosiuns. Sco in cussegliader dal ministeri dal intern ucranais scriva, saja la citad vegnida attatgada ord l'aria. Odessa ha il pli grond port da l'Ucraina e dat al rest dal pajais access a la Mar Naira.
• La Lituanian'importa nagin gas russ pli, pervi da la guerra en l'Ucraina. Sco il ministeri d'energia lituan communitgescha, furneschia il terminal da gas liquid en la citad da Klaipeda a la Mar da l'Ost tut il gas nezessari per il pajais. Il pajais baltic è cunquai l'emprim pajais da l'Uniun europeica che n'importa betg pli gas russ.
• La Russia ha franà las speranzas da l'Ucraina per in spert inscunter suprem dals dus presidents Wladimir Putin e Wolodimir Selenski. El na partia betg l'optimissem dal schefnegoziader ucranais, ha ditg il manader russ dals discurs a l'agentura da novitads russa Interfax.
• Tenor l'Autcumissariat da las Naziuns Unidas per ils fugitivs (UNHCR) èn enfin oz radund 4,2 milliuns persunas fugidas pervi da la guerra en l'Ucraina. Radund 6,5 milliuns persunas sajan vegnidas stgatschadas entaifer lur patria. En Svizra èn sa registradas enfin oz radund 23'000 fugitivs da l'Ucraina.

02-04-2022

• La sonda duain avrir 9 corridors umanitars per evacuar persunas ord il pajais. Quai ha communitgà la substituta dal priminister da l'Ucraina, Iryna Wereschtschuk. In dals corridors duai pussibilitar da bandunar la citad Mariupol cun meds da traffic privats.
• Radund 3'000 persunas han pudì fugir ord la citad da Mariupol en l'Ucraina, malgrà ch'il corridor umanitar n'ha betg funcziunà il venderdi. Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski. Intgins bus cun fugitivs hajan cuntanschì la citad da Saporischja. In convoi da la Crusch cotschna internaziunala ch'avess gì dad evacuar abitantas ed abitants, ha tenor il IKRK stuì turnar.
• La retschavida dals fugitivs da l'Ucraina funcziuneschia bain en Svizra. Quai ha la ministra da giustia Karin Keller-Sutter ditg al «Tages-Anzeiger». Grazia al status da protecziun S hajan ins pudì reagir spert ed haja era involvì ad uras ils partenaris. Il grond quità saja il mument ch'ins na sappia betg, quants fugitivs che vegnian anc. Fin uss ha la Svizra prendì si radund 22'000 persunas ord l'Ucraina.
• Malgrà la guerra en l'Ucraina cuntinuescha il concern russ Gazprom da manar gas tras il pajais en direcziun vest. Oz sonda vegnian pumpads 108 milliuns meters cubic tras las lingias da l'Ucraina, ha il concern communitgà a Moscau. La capacitad maximala, fixada en in contract, saja sulet in milliun meter cubic pli auta. Cun il transit dal gas russ tras il pajais survegn l'Ucraina taxas da transmissiun.
• A Berna han pliras milla persunas demonstrà per la pasch en l'Ucraina. La pretensiun principala è che la Svizra duai s'engaschar a moda activa per ina pausa da cumbat en l'Ucraina e che las truppas russas duajan sa retrair. Fatg l'appel da demonstrar han pliras partidas da sanester fin dretg, ils sindicats e differentas organisaziuns da la societad civila.

Legenda: Ils organisaturs discurran da passa 10'000 demonstrantas e demonstrants a Berna Keystone

01-04-2022

• Il Comité internaziunal da la Crusch Cotschna, IKRK ha dubis sch'ins po effectiv evacuar oz la citad ucranaisa Mariupol. Bain hajan las partidas da conflict approvà in corridor umanitar – ins stoppia dentant era anc infurmar adequat ils schuldads al lieu.
• Dasper il alloschis statals chattan adina dapli fugitivs era in alloschi tar persunas privatas en Svizra. Per la cumissiun responsabla dal Cussegl naziunal po quai però esser mo ina schliaziun transitorica. Quai saja bain impurtant per dumagnar la crisa surpiglian persunas privatas la finala l'incumbensa dal stadi.
• L'armada ucranaisa duai avair attatgà in deposit da carburant russ – quai sin la vart russa dal cunfin – han communitgà las autoritads russas. Dus helicopters hajan sajettà sin il deposit da carburant en la citad gronda Belgorod.
• La racolta agricola da l'Ucraina da quest onn pudess sa reducir per fin 50%. Sco il minister d'agricultura ha ditg, saja quai ina prognosa optimistica. L'Ucraina vala sco graner da l'Europa.
• A Mariupol en l'Ucraina duai er oz dar in corridor umanitar per evacuar la populaziun. Quai ha la russia annunzià. Il medem mument di l'Ucraina che l'armada russa haja bloccà 45 bus che duevan evacuar civilists ord la citad. 600 persunas hajan bandunà quella en autos privats.

31-03-2022

• Radund 1'000 fugitivs ord l'Ucraina arrivan mintga di en la Svizra, quai ha il Secretariat da stadi per la migraziun ditg oz. Ils blers fugitivs arrivan a Turitg, ed il center d'asil a Turitg saja plaunsieu plains. La Confederaziun haja anc radund 9'000 plazs, stoppia dentant stgaffir dapli. En tut èn gia 22'000 fugitivs arrivads en Svizra, 18'000 èn repartids tar ils chantuns, 4'000 èn en centers federals.
• Tenor il president ucranais Wolodimir Selenski n'han las tractativas anc purtà nagut concret. Fin uss sa tractia da pleds. Entant ha la Russia annunzià per gievgia – ina pausa da cumbat en la citad cumbattida Mariupol. La pausa haja sulettamain miras umanitaras – per evacuar civilists. L'Ucraina e la Russia avevan il davos temp adina puspè inculpà in l'auter – da sabotar la fugia d'abitantas ed abitants da Mariupol.
• Pajais dal vest che vulan vinavant gas russ, ston avair in conto tar la Gazprombank. Quai ha ditg il president russ, Vladimir Putin oz a la televisiun statala russa. La midada valia davent da l'emprim d'avrigl. Tgi che na fetschia betg quai, na survegnia betg pli gas russ.

30-03-2022

• Il dumber da persunas ch'èn fugidas da l'Ucraina ha surpassà la marca da 4 milliuns. Quai ha communitgà l'Autcumissariat da las Naziuns Unidas per ils fugitivs. Plinavant èn tenor stimaziun da l'UNHCR radund 6,5 milliuns persunas en fugia entaifer l'Ucraina. Total ha l'Ucraina gì avant la guerra radund 44 milliuns abitantas ed abitants. Ils pli blers fugitivs èn enfin uss fugids en Pologna. Là èn fin uss arrivads 2,3 milliuns persunas da l'Ucraina. Èn Svizra èn enfin oz 20'000 fugitivs sa registrads.
• Il militar ucranais valitescha l'annunzia russa da sa retrair per part or da las regiuns da Kiev e Tschernihiw sulet sco rotaziun da truppas. Questa schuldada vegnia posiziunada en auters lieus en l'ost dal pajais. Era ils Stadis Unids vesan ils pass da la Russia sco manever tactic. Suenter ils davos discurs da pasch cun l'Ucraina aveva la Russia consentì da reducir sias activitads da guerra a Kiev ed a Tschernihiw.
• Apparentamain hai dà moviment en las contractivas tranter l'Ucraina e la Russia. Suenter ils discurs ad Istanbul ha il minister da l'exteriur tirc discurrì dal pli grond progress d'enfin qua. Il manader da la delegaziun russa ha numnà ils discurs «constructivs». La Russia ha annunzià da vulair reducir sias activitads militaras en la regiun da Kiew drasticamain. L'Ucraina da sia vart ha offert da vulair restar neutrala e betg daventar commembra d'in'allianza militara sco la Nato. Persuenter pretendian ins dentant dals pajais dal vest garanzias da segirtad.

29-03-2022

• Apparentamain hai dà moviment en las contractivas tranter l'Ucraina e la Russia. Suenter ils discurs ad Istanbul ha il minister da l'exteriur tirc discurrì dal pli grond progress d'enfin qua. Il manader da la delegaziun russa ha numnà ils discurs «constructivs». La Russia ha annunzià da vulair reducir sias activitads militaras en la regiun da Kiev drasticamain. L'Ucraina da sia vart ha offert da vulair restar neutrala e betg daventar commembra d'in'allianza militara sco la Nato. Persuenter pretendian ins dentant dals pajais dal vest garanzias da segirtad.
• Malgrà novas tractativas ha la Russia annunzià da cuntinuar sias attatgas en l'Ucraina. Cun attatgas ord l'aria haja l'aviatica russa destruì dapi ier 68 objects militars ucranais, ha communitgà il pledader dal ministeri da defensiun russ. In'attatga cun rachetas sin in deposit da carburant en l'Ucraina dal nordvest avevan las autoritads ucranaisas annunzià ier saira. Per ina nova runda da tractativas, èn delegaziuns da l'Ucraina e da la Russia sa radunadas ad Istanbul.
• La situaziun en l'Ucraina resta tendida. Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski. Malgrà che las forzas armadas ucranaisas han pudì rebatter il militar russ ord la citad Irpin datiers da Kiev, cuntinueschian ils cumbats – tranter auter enturn la citad da Mariupol. Selenski dumonda era vinavant sancziuns pli severas cunter la Russia.
• En la citad da Charkiv en l'ost da l'Ucraina è in institut da perscrutaziun nuclear vegnì donnegià suenter in bumbardament. Quai ha communitgà l'autoritad internaziunala da l'energia nucleara IAEA. Uschia sajan vegnids donnegiads il bajetg e la halla da tests. La materia nucleara na saja dentant betg vegnida donnegiada.
• Il Kreml è s'exprimì davart speculaziuns, che la Russia veglia duvrar armas nuclearas. Quai na saja betg il cas, ha ditg il pledader dal Kreml envers l'emettur PBS. La Russia vegnia a duvrar armas nuclearas be en cas d'in privel exsistenzial. L'existenza da la Russia ed ils eveniments en l'Ucraina n'hajan da far nagut in cun l'auter. Il vest aveva temì il diever dad armas atomaras al cumenzament da l'attatga sin l'Ucraina, cura che Putin aveva mess las forzas armadas nuclearas en in stadi d'alarm augmentà.

28-03-2022

• Ina maioritad da la populaziun svizra vul sancziuns pli severas cunter la Russia. Tenor in'enquista sajan passa 56% da las dumandadas ed ils dumandads per sancziuns pli severas – quai era, sche quellas avessan consequenzas negativas sin il provediment dad ieli e gas en Svizra. 57% approvassan sche la facultad da politichers russ e d'alliads da la regenza russa che sa chatta en Svizra, vegniss bloccada.
  L'enquista è vegnida fatga ils 17 fin ils 21 da mars – dumandadas èn vegnidas 1'200 persunas en l'entira Svizra
• Tenor atgnas indicaziuns saja reussì a las forzas ucrainaisas da far cunterattatgas en il conturn da Charkiw en l'ost. Truppas russas hajan uschia pudì vegnir stgatschadas.
• Il Cussegl da segirezza da l'ONU duai eriger ina zona da protecziun enturn l'implant nuclear da Tschernobyl. Quai ha dumandà la vicepresidenta ucranaisa Iryna Wereschtschuk. I sa tractia da la segirtad nucleara: las acziuns russas tar Tschernobyl na pericliteschian betg mo l'Ucraina, mabain era l'entira Europa. Ultra da quai dettia mumentan plirs incendis da guaud enturn Tschernobyl, nua che las truppas russas impedeschian las lavurs da stizzar.

27-03-2022

• Ils separatists pro-russ da la regiun Luhansk en l'Ost da l'Ucraina vulan laschar vuschar, schebain la regiun duai daventar commembra da la federaziun russa. In pledader dal ministeri da l'exteriur ucranais, ha renvià quests plans d'in referendum e ditg, ch'els sajan illegals. La regenza ucranaisa na vegnia betg a renconuscher in referendum eventual da las regiuns separatistas.
• Passa 16'500 fugitivas e fugitivs da l'Ucraina èn entant gia arrivads en ils centers d'asil svizzers. Il status da protecziun «S» han stgars 10'000 survegnì. Il status S munta che las persunas han il dretg da dimora per in onn en Svizra e dastgan cumenzar a lavurar direct. Tenor indicaziuns da l'ONU èn enturn 50milli ulteriuras persunas fugidas ier ord l'Ucraina. Mez mars eri per part passa100milli a di.
• La Russia ha confermà d'avair attatgà cun rachetas la citad Lwiw en il vest da l'Ucraina. Las rachetas hajan ins duvrà per tutgar in implant che repareschia sistems da defensiun da rachetas, staziuns da radar ed apparats da mira per panzers. Quai ha communitgà il ministeri da defensiun russ. Quai è stada la segunda attatga sin la citad Lwiw, dapi l'entschatta da la guerra.
• L'Ucraina e la Russia èn sa cunvegnidas sin dus corridors umanitars per oz dumengia. Quai ha annunzià il vice-primminister Iryna Wereschtschuk, quai almain tenor infurmaziuns ucranaisas. Uschia duain persunas civilas pudair bandunar il territori da guerra – tranter auter era la citad da Mariupol.
• Ils cumbats intensivs cuntinueschan, quai scriva il stab general a Kiev en ses ultim rapport da la situaziun. Entant saja reussì a l’armada ucranaisa da rebatter pliras attatgas en las regiuns da Luhansk e Donezk en l’ost dal pajais. Ella haja destruì plirs tancs. Questas indicaziuns na pon dentant betg vegnir verifitgadas da vart independenta.
• La gronda part da las Svizras e dals Svizzers sustegna las sancziuns cunter la Russia. Per in terz da la populaziun na van quellas schizunt betg lunsch avunda. Quai rapporta il «SonntagsBlickch» e sa referescha ad ina retschertga represchentativa da l’institut da perscrutaziun “Gallup International”. Percunter saja mintga sisavla persuna dumandada da l’avis che las sancziuns cunter la Russia sajan memia diras.

26-03-2022

• Il president american Joe Biden ha sincerà envers la Pologna che la Nato sa tegnia vid l'allianza, en vista a la guerra russa en l'Ucraina. Biden è s'inscuntrà la sonda cun ses collega d'uffizi Andrzej Duda a Warschau. Biden ha ditg ch'el supponia, ch'il president russ Wladimir Putin haja quintà da pudair sparter la Nato – da pudair distatgar la flanca en l'ost dal vest. Quai na saja dentant betg gartegià ad el.
• Il Departament federal da l'exteriur ha in'ulteriura giada pretendì da la Russia, dad immediat retrair las truppas ord l'Ucraina. La Svizra sco stadi depositar da las Convenziuns da Genevra ha lantschà in appel urgent a tut las partidas da conflict, da resguardar cumplainamain il dretg internaziunal umanitar, sco il departament ha communitgà. La populaziun civila stoppia vegnir schanegiada, blessads e malsauns tractads – e praschuniers da guerra sajan da tractar uman. Fin la sonda ha la Svizra registrà 15'388 persunas fugidas ord l'Ucraina, tenor il Secretariat da stadi per la migraziun SEM.
• Il Katar duai augmentar sia producziun da gas. Uschia possia il pajais gidar a stabilisar il provediment d'energia en Europa. Questa suplica ha Wolodimir Selenski fatg sur video al forum da Doha. Quai per che la Russia chapeschia ch'ins da possia betg duvrar energia sco arma per metter sut squitsch il mund. Selenski ha er fatg attent ch'ils Russ hajan destruì bler graun. L'Ucraina è in dals gronds producents da granezza dal mund. Quai pudess avair grondas consequenzas per il provediment da nutriment sin l'entir mund.
• Ils cumbats intensivs en Ucraina han cuntinuà la notg passada. Tenor il ministeri da defensiun american, emprovia l'armada ucranaisa da reconquistar la citad Cherson da las truppas russas. La citad en il sid dal pajais è da grond'impurtanza strategica.
• La Frantscha, la Tirchia e la Grezia planiseschan in'acziun umanitara per evacuar civilistas e civilists or a la citad da port Mariupol. Quai ha annunzià il president franzos Emmanuel Macron suenter l'inscunter suprem da l'Uniun europeica a Brüssel. I dettia gia discurs concrets cun il president da la citad cumbattida. L'acziun saja er coordinada cun la regenza a Kiev. I dovria dentant er anc ina cunvegnientscha cun la Russia che blochescha dapi emnas la citad.
• Da reducir la dependenza dal gas russ, è stà il tema principal da l'ultim di da l'inscunter suprem da l'UE a Brüssel. Ils stadis commembers sajan sa cunvegnids da cumprar ensemen gas. Quai en vista als pretschs d'energia actuals. La presidenta da la cumissiun da l'UE, Ursula von der Leyen, ha ditg chella venevenia las stentas cuminaivlas dals stadis.

25-03-2022

• La citad ucranaisa Mariupol che vegn attatgada dapi dis vehementamain da truppas russas, è tenor indicaziuns dal guvernatur da la regiun Donezk anc adina en ils mauns da truppas ucranaisas. Il guvernatur Pawlo Kyrylenko ha declerà a la televisiun, che radund 65'000 abitantas ed abitants hajan pudì fugir a pe u cun l'agen auto ord la citad. Quai malgrà che las bleras emprovas d'avrir corridors per fugir hajan fatg naufragi.
• Il president american Joe Biden ha visità schuldada americana en la Pologna. Quella è staziunada radund 90 kilometers dal cunfin ucranais. Il davos mais han ils Americans dublegià lur preschientscha en questa lieu, sin radund 9'000 schuldada.
• La Confederaziun vul surpigliar ina part dals custs da curs da lingua per persunas ord l'Ucraina. Il Secretariat da stadi da migraziun SEM ha proponì da pajar als chantuns 3'000 francs per persuna. Atgnamain na prevesa la lescha d'asil betg ina pauschala d'integraziun per fugitivs ch'han il status da protecziun S – pia per fugitivs che spetgan da turnar en lur pajais. Ucranaisas ed Ucranais dovrian dentant in tschert sustegn per pudair sa participar normal a la vita sociala e da lavur en Svizra, scriva il SEM.
• La Russia commetta crims da guerra en l’Ucraina. Suenter ils Stadis Unids è uss er l’Uniun europeica da quest avis. La Russia attatgia la populaziun civila e bumbardeschia ospitals, scolas e tschalers da protecziun civila – hai num en ina decleraziun da l’inscunter suprem da l’UE a Brüssel. Avant duas emnas aveva l’UE anc desistì da duvrar il pled «crims da guerra.»
• Ils stadis commembers da l’UE han decis da crear in fond da solidaritad per l’Ucraina. Tenor communicaziun s’oblighescha l’UE da sustegnair l’Ucraina durant e suenter la guerra. A temp inditgà dettia ina conferenza da donaturs. En pli saja l’UE pronta da decretar ulteriuras, fermas sancziuns coordinadas cunter la Russia ed il Belarus. Mintg’emprova da guntgir las sancziuns vertentas u da gidar la Russia en ina moda u l’autra stoppia vegnir impedida.
• En il nord da l’Ucraina sajan truppas russas per part sa retratgas pervi da grondas perditas. Quai pretenda l’armada ucranaisa. Dentant blocheschian las truppas russas en questa regiun vinavant las citads grondas da Charkiw e da Sumy. En la regiun da Charkiw, la segund gronda citad dal pajais, preparia la Russia gia ina nova offensiva. I reusseschia per part a Moscau da tegnair la colliaziun a terra tranter il territori russ da Rostow e la peninsla da la Crim che la Russia aveva annectà il 2014.
• La Nato na vul er vinavant betg furnir aviuns e tancs a l’Ucraina – quai malgrà ch’il president ucranais Wolodimir Selenski ha adina puspè supplitgà da far quai. La Nato na veglia per tut pretsch betg daventar ina partida da conflict. Quai saja il cunfin – ha ditg il president franzos Emmanuel Macron suenter l’inscunter extraordinari da la Nato a Brüssel. Tuttina furneschian ils 30 stadis commembers da l’organisaziun vinavant armas antitanc a Kiev.

24-03-2022

• Uschia sa preschenta la situaziun actuala cun fugitivs en Svizra: L'Uffizi federal per migraziun (SEM) ha tractà fin uss 12'750 cas tenor il status da protecziun S. Actualmain stattan a disposiziun 28'500 plazs en structuras chantunalas e communalas per fugitivs. Anc hai plazs libers ma la gronda part è occupada ed igl è cunzunt grev da chattar persunal per ils alloschis. 1'300 fugitivs han chattà in plaz tar actualmain 537 famiglias ospitantas en Svizra che collavuran cun l'Agid svizzer per fugitivs. En tut porschan var 28'350 famiglias da passa 69'000 letgs.

audio

La situaziun actuala dals fugitivs ucranais en Svizra e Grischun

04:05 min, ord Actualitad dals 24.03.2022.

laschar ir. Durada: 4 minutas 5 Secundas.

• Mintga transacziun cun aur en connex cun la Banca centrala russa, duai vegnir sancziunada, quai ha declerà in represchentant da la regenza americana. Uschia vulan ils G7 e l'Uniun europeica impedir che la banca centrala sustegn l'economia russa e che la Russia sviescha las sancziuns.
• 4500 ulteriurs umans èn vegnids evacuads – La gronda part ord la citad da port Mariupol. Quai han communitgà las autoritads localas. 7 dals 9 corridors umanitars dad ier han funcziunà. Entant ha la Russia augmentà il dumber d’attatgas ord l’aria sin miras, oravant tut en las regiuns da Kiev, Tschernihiw e Charkiw. Quai ha communitgà il stab general a Kiev.
• Dapi l'entschatta da la guerra ha la Russia attatgà passa 60 indrizs medicinals. Quai ha communitgà l’Organisaziun mundiala da la sanadad WHO. 15 persunas èn vegnidas mazzadas da quellas attatgas.
• La Gronda Britannia ha annunzià da furnir dapli armas a l’Ucraina – cun sismilli ulteriuras rachetas, tranter auter armas antitanc ed ulteriurs projectils. Quai ha communitgà la regenza a Londra.
• Ina resoluziun umanitara da la Russia ha fatg naufragi en il Cussegl da segirezza da l’ONU a New York. Sulettamain la China ha dasper la Russia anc vuschà per il sboz. Ils 13 ulteriurs commembers dal gremi èn s’abstegnids da la vusch.
• En in messadi da video sin Telegram ha il president ucranais animà la glieud dad ir sin via en il num da la pasch e d'uschia betg mo sustegnair l’Ucraina, mabain era la libertad e la vita en general. En pli è el puspè sa drizzà als burgais da la Russia.

23-03-2022

• La Nato rinforza sia flanca da l'ost cun quatter novas furmaziuns da cumbat, per intimidar la Russia. Questas furmaziuns cun mintgamai radund milli schuldads vul la Nato staziunar en la Slovachia, en l’Ungaria, en la Rumenia ed en la Bulgaria. Quai ha communitgà il secretari general da la Nato, Jens Stoltenberg.
• Per furniziuns da gas ord la Russia ston clients en la Germania ed en auters pajais da l'UE pajar en il futur cun rubels. Era la Svizra è pertutgada. Il president russ Wladimir Putin ha incumbensà la regenza, da betg pli acceptar pajaments en euros u dollars. En ina conferenza da video da la regenza che la televisiun statala ha mussà – ha Putin garantì da furnir vinavant las quantitads fixadas da gas.
• Las truppas russas emprovian da circumdar la schuldada ucranaisa en l’ost dal pajais, uschia valitescha il servetsch secret britannic ils moviments russ. Truppas sa movian da Charkiw en il nord e Mariupol en il sid. Plinavant hai num en las infurmaziuns dal servetsch secret britannic che la Russia s’organisescha da nov en l’Ucraina dal Nord per preparar novas attatgas. Dapi pliras emnas publitgescha la regenza britannica mintga di sia valitaziun da l’attatga russa sin l’Ucraina.
• En Svizra crescha il sustegn per las sancziuns cunter la Russia. Quai demussa ina retschertga represchentativa che las gasettas da Tamedia han publitgà. Tenor quai sajan trais quarts dals dumandads per las sancziuns en connex cun l’invasiun da la Russia en l’Ucraina. Sa participadas a la retschertga online èn passa 12’000 persunas, tranter ils 16 ed ils 18 da mars.
• La Russia vegnia ad applitgar armas atomaras mo tar «smanatschas existenzialas» per la Russia, ha ditg il pledader dal Kreml Dmitri Peskow en in'intervista cun la televisiun americana CNN. Entant rapporta il Pentagon ch'ins n'haja anc observà nagut che giustifitgeschia da metter sin in stadi d'urgenza pli aut las armas atomaras.

• L'acziun militara da la Russia funcziunia tenor plan, ha ditg vinavant il pledader dal Kreml en l'intervista cun CNN. La pretensiun actuala è che l'Ucraina stoppia acceptar che la peninsla Crim saja ina part da la Russia e renconuscher l'independenza da las regiuns dals separatists en l'ost da l'Ucraina

22-03-2022

• L’Uniun Europeica survegn ina truppa d’intervenziun. Quella truppa cun fin 5’000 schuldads fa part dal nov concept da segirezza ch’ils ministers da l’exteriur e defensiun dals 27 stadis commembers han decis a Brüssel. Ella duai esser pronta sin il pli tard il 2025.
• Ils fugitivs da l'Ucraina sajan spezialmain periclitads da commerzi cun umans. Da quai avertescha Europol, l'autoritad europeica da polizia. Per las bandas criminalas sajan oravant tut dunnas ed uffants unfrendas spezialas. A cunfins u staziuns dal tren saja da far attenziun cunquai ch'ils criminals pretendian da vulair gidar e porschian albiert gratuit u plazzas da lavur.
• Il Comité internaziunal da la Crusch Cotschna (IKRK) vul pussibiltar visitas da praschuniers da guerra. Per quel intent vul il president, Peter Maurer, viagiar quest'emna a Moscau. Ina da las incumbenss principalas da l'IKRK saja, da procurar che praschuniers da guerra vegnan tractads a moda digna d'in uman e ch'els possian communitgar cun lur famiglias.
• Tenor il president american Joe Biden demussa la pretensiun da la Russia che l'Ucraina haja armas biologicas e chemicas cleramain ch'il president russ Wladimir Putin considerescha da duvrar sez talas armas.
• Il president ucranais Wolodimir Selenski motivescha repetidamain la populaziun a resistenza. La populaziun duai stgatschar ils «turists russ», di el en in messadi via video.

00:33

video

Il president ucranais Wolodomir Selenski motivescha a resistenza

Or da News-Clip dals 22.03.2022.

laschar ir. Durada: 33 Secundas.

• La Procura publica federala vul crear ina taskforce per che delinquents da guerra duain vegnir pli svelt avant dretgira. Tranter auter duai il gremi pudair instradar ina procedura, strusch ch’in deliquent supponì sa chatta en Svizra – però era sclerir, sche las mesiras da sancziun da la Svizra envers la Russia vegnan respectadas.
• Il burgamester da Kiev ha puspè annunzià in scumond da sortir. Quest duai valair enfin mesemna.

21-03-2022

• Avant la citad da port Odessa en l'Ucraina hai dà ina emprima attatga. Tenor il schurnalist Ibrahim Naber saja la situaziun en la citad dad Odessa la medema dapi plirs dis: Il center saja barricadà dal tuttafatg dal militar. Ins na possia betg entrar senza approvaziun speziala u accumpagnament militar.
• Facebook ed Instagram èn vegnids scumandads en la Russia. La raschun uffiziala è che las plattafurmas da social media sajan «extremisticas». Las duas plattafurmas èn gia bloccadas en la Russia. La plattafurma da communicaziun Whatsapp n'è para betg pertutgada da la decisiun.
• Per l'emprima giada vegn en funcziun en Svizra il stab spezial asil «Sonas». Quest organ politic-strategic da la Confederaziun (fundà 2011) n'è fin ussa anc maina stà en funcziun. Il Sonas duai per exempel guardar che la Svizra reagescha a moda coordinada sin la situaziun che sa mida.

• Nestlé duai sa retrair da la Russia. Suenter ch'il president ucranais, Wolodimir Selenski ha pretendì quai sonda passada sur video sin la plazza federala a Berna, pretenda era ina gruppa d'acziunaris dal concern far quest pass immediat.
• Passa 11'000 fugitivs da l’Ucraina èn fin ussa sa registrads en Svizra. Da quai sajan passa 4'000 fugitivs en alloschis privats, communitgescha il Secretariat da stadi per la migraziun. Dapi il cumenzament da la guerra sajan passa 2,1 milliuns umans fugids sur il cunfin cun la Pologna.
• La Svizra duai prender mesiras pli severas cunter ils oligarchs russ. Quai pretenda il prim-minister polac Mateusz Morawiecki. La Svizra duai bloccar ils contos e confiscar la facultad dals oligarchs. Il president da la Confederaziun, Ignazio Cassis, visita actualmain la Pologna.

• La regenza ucranaisa ha para refusà in ultimatum da la Russia per la citad cumbattida da Mariupol. Enstagl da capitular pretenda l'Ucraina da drizzar en in corridor umanitar per che la populaziun civila possia fugir ord la citadch'è circumdada da truppas russas.
• En l’Ucraina han radund 10 milliuns persunas stuì bandunar lur dachasa dapi l’entschatta da l’invasiun russa. Quai scriva l’Autcumissariat da las Naziuns per ils fugitivs. Quai correspundia a bunamain in quart da la populaziun ucranaisa.
• En vista a l’invasiun russa en l’Ucraina vul il president dals Stadis Unids Joe Biden visitar la Pologna. Sco planisà vegnia il president a far part als inscunters da la Nato, l’UE e dals stadis G-7 la gievgia a Brüssel. Il di suenter vegnia el a s’inscuntrar cun il president da la Pologna, Andrzej Duda a Warschau.

20-03-2022

• En las citads cumbattidas da l'Ucraina, hajan ins installà oz 7 corridors umanitars per che persunas civilas possian bandunar la regiun. Sur quests corridors duain er vegnir transportads rauba d'agid en las citads. Per ils fugitivs stettian a disposiziun bus. Mariupol possian ins er bandunar cun l'auto.
• A Charkiv è in cumplex da chasas d'abitar vegnì attatgà la notg, quai ha communitgà la polizia. Almain tschintg persunas sajan vegnidas mazzadas.
• A Mariupol saja ina scola d'art vegnida bumbardada. En quella hajan radund 400 persunas tschertgà refugi. Indicaziuns uffizialas davart unfrendas, na datti betg. Sco l'agentura da novitads russa Interfax rapporta, sajettia la Russia uss er rachetas nà da la Mar Naira e la Mar Caspica.
• Il president ucranais, Wolodimir Selenski è danovamain sa drizzà directamain envers la populaziun russa. En in video ha el discurrì da perditas da guerra massivas da la Russia. 14'000 schuldads sajan gia morts dapi l'entschatta dal conflict. Las indicaziuns fatgas dad el, na pon betg vegnir verifitgadas a moda independenta. La Russia discurra fin ussa be da 500 schuldads mazzads.
• La sonda, ils 19-03-2022, han cuntinuà las evacuaziuns en Ucraina. Passa 4'000 persunas hajan pudì bandunar la citad da Mariupol en il sidost dal pajais. Quai han communitgà las autoritads localas. En la citad sajan ils cumbats ordvart intensivs. Tut en tut sajan fugids ier enturn 7'000 persunas tras corridors umanitars. Er la Russia rapporta che millis umans sajan vegnids evacuads ord las regiuns che vegnan controlladas da separatists. Els hajan ins transportà ord las rgiuns Donezk e Luhansk en Russia.

19-03-2022

• En in messadi via video durant ina demonstraziun a Berna è il president ucranais Wolodimir Selenski sa drizzà a la populaziun svizra. El ha engrazià la Svizra per il sustegn. Il medem temp ha el crititgà firmas svizras, perquai ch’ellas fan vinavant affars cun la Russia. Selenski ha menziunà a moda explicita il concern da mangiativas Nestlé. A la demonstraziun a Berna ha era participà il president da la Confederaziun Ignazio Cassis. La glieud a Berna veglia mussar ch’il pievel en l’Ucraina na saja betg sulet. Uschia ils pleds da Cassis al president ucranais.

01:05

video

Selenski crititgescha Nestlé

Or da News-Clip dals 19.03.2022.

laschar ir. Durada: 1 minuta 5 Secundas.

• Enfin oz èn radund 9'800 fugitivs da l'Ucraina vegnids registrads en Svizra. La mesadad haja già chatta alloschi tar persunas privatas, quai ha ditg la secretaria dal stadi Christiane Schraner Burgener en la «Samstagsrundschau» da Radio SRF. Il Secretariat da stadi per la migraziun quinta cun fin a 50'000 fugitivs da l'Ucraina che vegnian en Svizra. La Confederaziun haja dentant a disposiziun mo 9'000 letgs per in alloschament a curta vista.
• A Saporischschja en il sidost da l'Ucraina è vegnì installà in scumond da sortir da 38 uras, quel vala davent dad oz suentermezdi enfin il glindesdi. Il militar ucranais haja decis quel scumond, rapporta l'agentura da novitads Reuters cun sa referir sin il vicepresident da la citad. Tar cumbats en lieus periferics da la citad Saporischschja sajan mortas ier nov persunas e 17 ulteriuras sajan blessadas. La citad Saporischschja è in lieu da transit per persunas che fugian or da la citad Mariupol.
• L'Ucraina spera da pudair drizzar en oz 10 corridors umanitars per che civilists possian bandunar citads cumbattidas, quai haja tenor l'agentura da novitads Reuters communitgà la vice-primministra Iryna Wereschtschuk. Tranter auter duai era dar in corridor umanitar or da la citad da port Mariupol ch'è bloccada.
• A Luhansk en l'ost da l'Ucraina duaja oz vegnir drizzà en in corridor umanitar per che civilists possian bandunar la regiun cumbattida. Er duaja rauba d'agid vegnir furnida en la citad. Quai han communitgà las autoritads localas. Er a Kiev duaja l'evacuaziun da la populaziun civila cuntinuar. Almain 50'000 civilists sajan fin uss vegnids evacuads ord las regiuns cumbattidas enturn la chapitala.
• Wolodimir Selenski vul s'inscuntrar cun Wladimir Putin. I saja uras, ha il president ucranais ditg. En ses messadi per video, ha el appellà a discurs da pasch constructivs per uschia limitar ils donns. Fin uss refusa il Kremlin dentant discurs directs tranter ils dus presidents.
• En l’Ucraina èn passa 100 uffants vegnids mazzads dapi l’entschatta da la guerra. Quai han communitgà las autoritads localas. Ulteriurs 140 uffants sajan vegnids blessads. Tenor las Naziuns Unidas èn passa 800 civilistas e civilists vegnids mazzads. Il dumber effectiv pudess dentant esser pli grond.
• L'Uniun europeica avertescha entant d'ina fomaz en l'Ucraina. La situaziun da la populaziun civila en las citads circumdadas saja apocaliptica.
• La guerra en Ucraina e las sancziuns cunter la Russia han consequenzas a pli lunga vista en il mintgadi dad interpresas e perchasas en Svizra. Quai ha ditg il president da la Confederaziun Ignazio Cassis en las gasettas «Schweiz am Wochenende» e «Le Temps». Sco exempel ha el numnà la dependenza dad ieli e gas russ, l'inflaziun e l'augment dals pretschs d'energia. Er vegnia il franc svizzer a restar ina valuta da refugi ed uschia engrevgiar ils exports

18-03-2022

• La Svizra surpiglia las novas sancziuns da l'UE encunter la Russia, quai ha decidì il Cussegl federal. Tranter auter pertutgan las sancziuns l'export da rauba da luxus.
• Or dal teater destruì da bumbas a Mariupol, hajan ins fin uss pudì salvar 130 persunas, ha declerà Wolodimir Selenski. Tschients persunas sa chattian dentant anc adina en il bajetg. Las lavurs da salvament giajan vinavant malgrà ils bumbardaments.
• La China ed ils Stadis Unids duain s'engaschar ensemen per la pasch. Quai ha il president chinais Xi Jingping ditg en in telefonat cun ses collega american Joe Biden. La crisa en l'Ucraina saja insatge ch'ins na veglia betg vesair. Avant ils discurs aveva Biden avertì la China da betg sustegnair militarmain la Russia, uschiglio stoppia ella pajar in aut pretsch.
• En pliras citads ucranaisas duai puspè dar corridors per fugir. 9 corridors sajan planisads, tranter auter er puspè a Mariupol. Là è la situaziun anc adina spezialamian dramatica, uschia la vice-scheffa da la regenza ucranaisa.
• Evacuaziuns or da la regiu Luhansk en l'ost da l'Ucraina n'èn per il mument betg pussaivlas. Quai pervi dal bumbardament frequent e derasà da l'armada russa. Las autoritads speran ch'i dettia la sonda ina pausa da cumbat per pudair furnir medicaments, aliments ed autra rauba d'agid per la populaziun.
• Datiers da la citad Lwiw haja dà explosiuns fermas. Quai rapporta in expert da segirezza ucranais. A l'ur da la citad han ins vis fieu e fim. Tenor observaziuns da reporters englais e polonais sajan bumbas russas detunadas a l'eroport.
• En il nord cuntinueschan las attatgas sin la citad Tschernihiw. Truppas russas hajan bloccà parcialmain la citad, rapporta il stab general da 'armada ucranaisa. La citad da Tschernihiw è dapi l'entschatta da la guerra mira da las attatgas russas. La situaziun umanitara per ils radund 300'000 abitants saja catastrofala.

• L'Organisaziun mundiala da sanadad WHO, ha pudì confermar 43 attatgas sin indrizs da sanadad en l'Ucraina. En quest connex sajan almain 12 persunas vegnidas blessadas. Traner las unfrendas saja er persunal da sanadad. Quai saja ina violaziun dal dretg internaziunal.

17-03-2022

• En l’entira Ucraina duain nov corridors umanitars vegnir drizzads en per che civilists possian fugir ord regiuns cumbattidas. En la citad da Mariupol vul la regenza da Kiev transportar in camiun-cisterna cun carburant per autos privats. Il president da la citad ha dentant communitgà, che var 6'500 autos privats hajan bandunà la citad. Gia pliras giadas n'èn emprovas per ina evacuaziun betg gartegiadas.
• A Mariupol saja ina chasa da teater vegnida bumbardada. En il tschaler da protecziun sajan stadas civilistas e civilists. Entant hajan ins pudì spendrar radund 130 persunas or da quest tschaler. Quel saja restà intact durant l'attatga.
• En la citad da Tschernihiw sajan vegnidas mazzadas passa 50 persunas en las ultimas 24 uras. Quai han communitgà las autoritads localas. La citad è datiers dal cunfin cun la Russia ed il Belarus. La situaziun umanitara da la populaziun civila saja catastrofala.
• Fin gievgia bun'ura èn bunamain 8’000 fugitivs da l’Ucraina sa registrads en Svizra. Quai ha communitgà il Secretariat da stadi per la migraziun: Ier eran quai anc 6’500 fugitivs. Tenor l’Agid svizzer als fugitivs stettian 45’000 letgs a disposiziun. Vitiers vegnian 5’000 letgs en hotels ed ulteriurs edifizis che na vegnian betg duvrads

• Las Viafiers federalas svizras sustegnan las Viafiers federalas austriacas cun diesch vaguns. Ils blers da quels vaguns transportan fugitivs da la Pologna a Vienna, uschia la SBB envers SRF. Intgins vegnan era duvrads tranter Budapest e Turitg u Berlin e Turitg.
• Sin il martgà da lavur duain fugitivs ord l'Ucraina vegnir protegids da maldiever. I saja in impurtant signal che tuts sajan pronts da gidar, uschia la ministra da giustia Karin Keller-Sutter. Las organisaziuns dal mund da lavur sajan qua centralas. Pervia dal status S per fugitivs da l'Ucraina, dastgan quels directamain lavurar en Svizra, senza temp da spetga.

16-03-2022

• Il Tribunal internaziunal, la pli auta dretgira da las Naziuns Unidas pretenda che la Russia chalia immediat sia guerra en l'Ucraina. Il tribunal a Den Haag ha dà suatientscha ad in plant da l'Ucraina cunter la Russia. La sentenzia è bain lianta, experts dubiteschan dentant che Moscau vegn a sa tegnair a la decisiun. Fin uss a la Russia boicottà la procedura.
• Il president ucranais Wolodimir Selenski ha danovamain pretendì d'installar ina zona da scumond da sgols, quai en in pled sur video en las duas chombras dal congress american. Quella saja necessaria per che la Russia na possia betg pli terrorisar las citads ucranaisas. La Russia haja transfurmà il tschiel sur l'Ucraina en ina funtauna da la sgarschur e da la mort, ha ditg Selenski. Ch'ils Stadis Unids u la Nato decidan uschia ina zona da scumond da sgols vala sco exclus perquai ch'il privel d'ina confruntaziun directa cun la Russia è memia grond.
• Ils discurs tranter la Russia e l'Ucraina èn ids vinavant. Tenor il president ucranais vegnian las posiziuns en las tractativas plaunsieu pli realisticas. I dovria dentant er stentas e pazienza. Ins stoppia vinavant cumbatter e lavurar. L'Ucraina pretenda che la Russia sa retira. La Russia vul che la Crim vegnia renconuschida sco territori russ ed il Donbass sco territori independent.
• Las truppas russas han intensivà las attatgas sin la chapitala Kiev. L'agentura da novitads AFP rapporta da pliras explosiuns. Attatgas cun rachetas vegnan era annunziadas da Saporischschja. En questa citad èn il mument las persunas che han pudì fugir or da la citad Mariupol – che vegn bloccada. A Mariupol èn il mument anc adina bloccadas fin a 400'000 persunas, senza forza electrica ed aua.
• Il schef dal Comité internaziunal da la Crusch Cotschna, Peter Maurer, è arrivà a Kiev. El veglia s'engaschar per ina megliera protecziun da la populaziun civila e che organisaziuns umanitaras survegnian access. Maurer s'inscuntra là cun represhentants da la regenza ucranaisa, dentant dettia er contacts cun la represchentants russ.

• La Russia extrescha ord il Cussegl da l'Europa. Suenter ch'il cussegl aveva decis il mardi saira da sclauder il pajais, saja la Russia sa decidida da far sezza quest pass. In pledader dal cussegl ha communitgà ch'il secretari general haja survegnì la notificaziun d'extrada formala ed era l'infurmaziun che la Federaziun Russa veglia disdir la convenziun europeica dals dretgs umans.
• Il Cussegl federal ha decis sancziuns pli severas cunter il Belarus. Las sancziuns novas pertutgan surtut ils dus secturs bains e finanzas. Sin activitads umanitaras vegn prendì resguard. Cunquai surpiglian ins dal tuttafatg las sancziun da l'Uniun europeica, ha communitgà il Cussegl federal.
• L'armada svizra metta a disposiziun als fugitivs da guerra 1'800 plazzas. L'alloschament è mo transitoric enfin ils 27 da mars. Tenor l'armada haja il Secretariat da stadi per la migraziun dumandà l'armada per pussaivladads d'alloschi. Enfin oz ha la Svizra registrà radund 6'500 persunas ch'èn fugidas or da l'Ucraina – radund 2'900 hajan chattà suttetg tar persunas privatas.
• Ils schefs da regenza da la Pologna, Tschechia e Slovenia èn mardi saira sa scuntrads cun il president ucranais Wolodimir Selenski a Kiev. Selenski ha beneventà la visita sco ferm segn da sustegn ed els apprezieschian fitg quel pass curaschus. Suenter ils discurs ha il primminister polonais Mateusz Morawiecki ditg ch'i saja temp da prender si l'Ucraina en l'UE. Ins vegni era a sustegnair il pajais cun furnir ulteriuras armas. Per il primminister da la Tschechia saja cler, ch’ils Ucranais e las Ucranaisas na cumbattan betg mo per lur vita e libertad, dentant per la vita da tuts en l’Europa.
• Ils Stadis Unids da l'America mettan a disposiziun radund 13,5 milliardas dollars per agid per l'Ucraina. Sco la regenza americana communitgescha, sajan quels daners per agid umanitar, economic e militar. Plinavant dat l'America ulteriurs 186 milliuns dollars per l'agid umanitar da fugitivs da la guerra en l'Ucraina. Ils daners èn part da la lescha da budget.
• L'Ucraina quinta cun gronds donns per sia economia. Il primminister, Denis Schmygal, ha communitgà, che mo ils donns singulars sajan tar var 565 milliardas dollars. Cun custs en quell'autezza stoppian ins quintar, per reconstruir puspè il stadi ucranais. Avant curt ha er il minister da finanzas discurrì davart ils donns: El quinta ch'ils donns vid l'infrastructura sajan tar var 119 milliardas dollars. Questas cifras na sa laschan dentant betg confermar independentamain.

15-03-2022

• La regenza ucranaisa vesa progress tar las tractativas cun la Russia per finir la guerra. Ils discurs sajan uss pli constructivs, ha ditg il cussegliader dal president ucranais Wolodymyr Selenskyj, tenor in'agentura da novitads. L'emprim haja sulet dà ultimatums, ussa discurria la Russia cun in zic in auter tun.
• L'ospital a Lwiw en Ucraina, datiers dal cunfin polonais, saja surdumandà pervia da l'aut dumber d'uffants blessads, scriva l'Ovra d'agid per uffants da las Naziuns Unidas, Unicef. Medias e medis stoppian entant lavurar cun triaschas, perquai che las resursas na tanschian betg per spendrar mintgin. Tenor indicaziuns da la WHO sajan gia 31 instituziuns da sanadad vegnidas attatgadas e donnegiadas. 22 teams da medis sajan entant da viadi en Pologna ed a Moldavia per gidar da tractar ils fugitivs.

• La regenza grischuna ha decis d'installar in stab parzial per garantir la protecziun dals fugitivs da la guerra en Ucraina e per dumagnar las incumbensas en connex cun la situaziun. Plinavant duaja dar in post da communicaziun central.
• Ils schefs da regenza da la Pologna, la Tschechia e la Slovenias’inscuntran oz cun il president ucranais Wolodimir Selenski a Kiev. La finamira saja da demonstrar il sustegn da l’Uniun europeica per il pajais.
• Ils cumbats per la chapitala Kiev s'intensiveschan. Oz a bun’ura haja la Russia attatgà almain duas zonas d’abitar en la chapitala. Tenor rapports da medias hai dà pliras grevas explosiuns en il center da Kiev. La metropola saja entant quasi dal tuttafatg circumdada da truppas russas.
• L’agenzia astronautica americana NASA ha danovamain confermà la collavuraziun cun la Russia. Quai malgrà l’invasiun en l’Ucraina. La staziun spaziala internaziunala ISS sa basia sin collavuraziun – ha ditg in pledader da la NASA. Las ultimas trais emnas n’haja dà ni midadas ni impediments. Er duajan trais astronauts turnar sco planisà la fin dal mais en ina capsla russa.
• L’evacuaziun da civilistas e civilists ord la citad Mariupol en il sidost da l’Ucraina ha danovamain fatg naufragi. Quai han communitgà las autoritads localas. Fin uss sajan passà 2'300 civilists vegnids mazzads a Mariupol durant la guerra.
• L’Uniun europeica ha ordinà sancziuns cunter il milliardari russ Roman Abramovitsch. Sia facultad en l’UE vegn bloccada. Ultra da quai na dastga el betg pli entrar en l’UE. Quai han confermà plirs diplomats envers l’agentura da novitads tudestga DPA. Abramowitsch posseda tranter auter il FC Chelsea. La Gronda Britannia aveva gia l’emna passada sancziunà il Russ. Quai ha er consequenzas per ses club da ballape. Chelsea na dastga per il mument betg pli far transfers da giugaders ed er betg pli vender bigliets per gieus dal club da la Premier League.
• La Russia exportescha damain granezza. Uschia vul la regenza segirar l'agen basegn ed impedir ch'il pretsch crescha. La mesira vala ad interim a partir da damaun enfin la fin zercladur. Tant la Russia sco er l'Ucraina s'audan tar ils pli gronds producents da granezza dal mund.
• Ina guerra nucleara n'è betg sclaussa. Quai ha il secretari general da l'ONU, Antonio Guterres ditg. I fetschia sgarschur che la Russia haja mess en prontezza d'alarm sias forzas atomaras. In conflict nuclear saja ditg stà nunimaginabel – uss saja quel pussaivel.

14-03-2022

• Ils discurs tranter l'Ucraina e la Russia davart ina fin dals cumbats èn vegnids interrutts e duain vegnir cuntinuads damaun. I sa tractia d'ina pausa tecnica per ulteriurs discurs en gruppas da lavur e per sclerir definiziuns individualas, hai gì num nà da la vart ucranaisa. L'inscunter ha gì l'ieu l'emprima giada en ina gruppa pli gronda, per conferenza da video.
• L'autcumissariat da las Naziuns Unidas, per ils dretgs umans, ha documentà 636 civilists ch'èn morts en l'Ucraina, dapi il cumenzament da la guerra ils 24 da favrer. Tranter quels eran 46 uffants e giuvenils, sco il biro a Genevra ha communitgà oz. Plinavant ha il biro gì infurmaziuns verifitgadas davart 1'125 blessads. L'autcumissariat publitgescha be dumbers da morts u blessads, ch'el ha verifitgà sez a moda independenta ed accentuescha ch'il dumber effectiv saja pli auts.
• Entant datti stentas da drizzar en corridors umanitars per che la populaziun civila possia bandunar las citads cumbattidas, quai ha communitgà la regenza a Kiev. Corridors duaja surtut dar datiers da la chapitala Kiev ed en la regiun da Luhansk en l’ost dal pajais. En tut duaja dar 10 corridors umanitars. Plinavant dettia in’ulteriura emprova da trametter convois cun rauba d’agid en la citad da port Mariupol en il sidost da l’Ucraina. La citad da port è circumdada da truppas russas.
• Il Comité internaziunal da la Crusch Cotschna ha pretendì ina cunvegna umanitara en vista a la situaziun da la populaziun civila en la citad da Mariupol. Dapi dis saja la situaziun là insupportabla, scriva la Crusch Cotschna sin Twitter. 100'000 umans na possian betg fugir ord la citad. I na dettia betg avunda aua, vivonda e medicaments. Tut las partidas involvidas stoppian resguardar ina tala cunvegna. D’ina vart stoppia quella cuntegnair ils detagls per ina pausa da cumbat. Da l’autra vart er indicaziuns exactas davart corridors segirs. Fin uss n'èsi betg gartegià d'evacuar civilistas e civilistas ord la citad da port en il sid da l'Ucraina. Tenor indicaziuns da las autoritads a Kiev ha in'ulteriura emprova d'evacuar fatg naufragi.

13-03-2022

• La Svizra planisescha annunzias online per fugitivs da l'Ucraina. Per part ston quels spetgar uras avant ils centers federals d'asil per emplenir ora ils formulars. Per che la registraziun giaja pli svelt vul il secretariat statal per migraziun SEM endrizzar registraziuns online.
• Sin la chapitala da l'Ucraina, Kiev pudessi gia prest dar in'attatga. Tenor l'armada ucranaisa sajan las truppas russas sa rimnadas en il nordvest da la chapitala e sajan prontas per attatgar. Nà dal sid è la citad anc cuntanschibla. L'administraziun da Kiev ha communitgà ch'ins haja fatg reservas da mangiativas per duas emnas, per cass che las truppas russas vessen da bloccar la citad.
• La Russia ha per l'emprima giada installà ina atgna administratura en in territori ucranais conquistà, quai en la citad Melitopol. En in video ha l'administratura pro-russa appellà a la populaziun en il sid da l'Ucraina, da s'adattar a la nova normalitad e da na betg pli demonstrar cunter l'occupaziun tras la Russia. Demonstraziuns n'èn betg pli lubidas a Melitopol ed i vala in scumond da sortir davent da la saira las sis.
• Ils centers federals per requirents d'asil han da far il mauns plains cun il fugitivs da l'Ucraina – il Secretariat da stadi per la migraziun, SEM ha registrà enfin oz en damaun bunamain 3'200 Ucranais ed Ucranaisas che han survegnì il status da protecziun S. Grazia a quel pon els restar ad interim en Svizra per 1 onn senza procedura d'asil. Ier aveva appellà il SEM als fugitivs che han gia chattà sut tetg, da spetgar in per dis per sa laschar registrar per il status da protecziun S.
• Per l'emprima giada dapi l'entschatta da la guerra en l'Ucraina hai era dà explosiuns en il territori enturn la citad da Lwiw, datiers dal cunfin cun la Pologna. Tenor rapports da medias sajan pliras rachetas dadas en. Tenor indicaziuns dad in reporter da l'agentura da novitads DPA hai dà a Lwiw sez naginas explosiuns. Igl è vegnì installà l'alarm d'aria e la populaziun ha stuì restar en ils alloschis provisorics. Tenor las autoritads localas ucranaisas è ina basa militara – datiers dal cunfin cun la Pologna vegnida attatgada cun rachetas – 9 persunas sajan mortas e 57 blessadas.
• Radund 13'000 umans èn ier vegnids evacuads ord citads ucranaisas – bunamain il dubel ch’anc il venderdi. Quai ha communitgà la regenza a Kiev. Dapi l’entschatta da l’invasiun sajan radund 1’300 schuldads ucranais vegnids mazzads – ha ditg il president Wolodimir Selenski. Truppas russas emprovan vinavant dad occupar la citad da port Mariupol en il sid da l’Ucraina. Sco maletgs da satellit americans mussian, sajan ils donns vi da l’infrastructura civila fitg gronds en la citad cumbattida.
• Pervida las sancziuns cunter la Russia resta la bursa russa serrada, ussa la terza emna. Davent dals 14 enfin ils 18 da mars dettia nagin commerzi d'aczias, han communitgà ils responsabels tenor l'agentura da novitads Tass. Il davos di che la bursa russa è stada averta è stà ils 25 da favrer, curt avant ch'ins ha interrut il commerzi han ils certificats da participaziun d'interpresas russas pers ina gronda part da lur valur. Dapi ch'ils pajais dal vest han decis sancziuns cunter la Russia èn gia plirs tozzels interpresas sa retratgas ad interim da la Russia.

12-03-2022

• Radund 13'000 umans èn ier vegnids evacuads ord citads ucranaisas – bunamain il dubel ch’anc il venderdi. Quai ha communitgà la regenza a Kiev. Dapi l’entschatta da l’invasiun sajan radund 1’300 schuldads ucranais vegnids mazzads – ha ditg il president Wolodimir Selenski. Truppas russas emprovan vinavant dad occupar la citad da port Mariupol en il sid da l’Ucraina. Sco maletgs da satellit americans mussian, sajan ils donns vi da l’infrastructura civila fitg gronds en la citad cumbattida. Er a Lwiw en il vest da l'Ucraina hai dà pliras explosiuns. Sco medias rapportan, sajan pliras rachetas dadas en.
• Ils separatists che vegnan sustegnids da la Russia s’avanzan en la citad da port Mariupol. Ils separatists hajan conquistà parts a l’ur da la citad. Quai ha confermà l’armada ucranaisa. Ordavant aveva il ministeri da defensiun a Moscau annunzià d’avair conquistà plirs quartiers. La citad vegn bloccada dapi plirs dis.
• Il chancelier tudestg Olaf Scholz ed il president franzos Emmanuel Macron han pretendì da Putin ina pausa da cumbat immediata en l'Ucraina. Latiers han il president franzos ed il chancelier tudestg pretendì ina soluziun diplomatica dal conflict. Scholz e Macron han telefonà oz enturn in'ura ed in quart cun Putin. Avant che telefonar cun Putin aveva Macron telefonà cun il president ucranais Wolodimir Selenski per s'informar, co lezza vart giuditgescha la situaziun.
• En il centers federals per requirents d'asil èn sa registrads oz blers fugitivs da l'Ucraina – dapi oz è en vigur il status da protecziun S. Grazia a quel pon persunas – ch'han stuì fugir – restar ad interim en Svizra per 1 onn senza procedura d'asil. Ellas pon lavurar ed ir a scola. Il Secretariat da stadi per la migraziun ha dumbrà fin a mezdi bunamain 2'500 fugitivs da l'Ucraina – dapli che 1'600 da quels èn en centers federals per requirents d'asil. Per emetter il status da protecziun S survegn il SEM sustegn da l'Agid svizzer als fugitivs.
• Ils Stadis Unids na vegnan betg ad intervegnir militarmain en l'Ucraina. President Joe Biden ha danovamain renvià supplicas dal president ucranais Wolodimir Selenski, per exempel per in scumond da sgular per aviuns da cumbat russ sur l'Ucraina. Ina confruntaziun dal militar american cun l'armada russa stoppia vegnir evitada, uschiglio dettia ina terza guerra mundiala. Biden ha dentant era ditg ch'ins stoppia defender ils pajais da la Nato d'ina invasiun russa. L'Ucraina n'è betg commembra da la Nato.
• Garri Kasparow, anteriur campiun mundial da dar schah e criticher dal Kremlin, vul dapli sancziuns cunter la Russia. L'embargo d'ieli saja impurtant, dentant anc pli impurtant saja ina bloccada da tecnologia. L'industria russa d'ieli e gas na possia betg lavurar senza tecnologia ord il vest.

Legenda: Keystone

• Truppas russas s'avischinan adina pli fitg a la chapitala ucranaisa Kiev. Quai mussan novs maletgs da satellit d'ina firma americana. Vitiers han aviuns russ fatg attatgas ord l'aria sin pliras citads en l'Ucraina dal Vest – betg lunsch davent dals cunfins cun la Pologna. Actualmain n’èsi betg pussaivel da verifitgar las indicaziuns fatgas.
• La Russia conferma che las sancziuns pericliteschian la staziun spaziala internaziunala, ISS. Las sancziuns introducidas dal vest pudessian provocar che la staziun spaziala crudass giu, ha ditg il schef da l'autoritad spaziala russa, Roskosmos. Il manaschi da las navs spazialas russas che provedan la ISS pudess patir da las sancziuns. E quai pudess disturbar la part russa da la staziun spaziala che serva tranter auter per curreger la via da la ISS.
• Cusseglier federal Guy Parmelin ha avertì da las consequenzas globalas sch'i dat sancziuns cunter la Russia en il sectur dal commerzi cun materias primas. Sa decidia l'UE per talas mesiras, stoppia il Cussegl federal analisar quai exact, ed era resguardar tge che quai pudess muntar per autras regiuns dal mund. Betg mo ieli e gas sajan materias primas, i giaja era per nutriment sco graun. Parmelin ha cusseglià d'esser precaut tar il commerzi cun materias primas.

11-03-2022

• L’Uniun europeica vul ordinar ulteriuras sancziuns cunter la Russia. Quai ha ditg la presidenta da la cumissiun da l’UE, Ursula von der Leyen suenter in inscunter a Versailles. I sa tractia gia dal quart pachet da mesiras cunter la Russia pervi da l’invasiun en l’Ucraina. Las novas sancziuns duajan isolar la Russia anc pli fitg. Detagls n’ha von der Leyen betg numnà. Tenor l’agentura da novitads DPA duajan avantatgs da la politica commerziala en il rom da l’Organisaziun mundiala da commerzi vegnir abolids.
• La Svizra activescha il status S per fugitivs or da l'Ucraina ed augmenta l'agid per il pajais sin 80 milliuns francs.
• Interpresas internaziunalas che sisteschan lur affars en la Russia pervi da la guerra da l'Ucraina ristgan da vegnir ex-propiadas. Lur facultad duai vegnir transfurmadas en proprietad statala.
• L'Uniun europeica vul metter a disposiziun a l'Ucraina ulteriuras armas ed equipament. Il delegà per l'exteriur da l'UE, Josep Borrell, ha fatg questa proposta la notg passada en la conferenza dals chaustadi e schefs da regenza. Sin maisa è ina ulteriura furniziun en la valita da 500 milliuns francs.
• Il reactur da l'anteriura ovra atomara Tschernobyl haja puspè avunda forza electrica, rapportan funtaunas russas. L'energia vegn duvrada tranter auter per sfradentar ils elements combustibels gia consumads.
• En ils Stadis Unids da l'America han senat e chasa da represchentants approvà radund 13 milliardas francs sco agid umanitar e militar per l'Ucraina.

10-03-2022

• En in appel a la cuminanza internaziunala ha la vicescheffa da regenza ucranaisa, Iryna Wereschtschuk, dumandà agid per la citad da port Mariupol. I saja danovamain betg arrivà in transport d'agid – ni aua, ni medicaments ni vivonda hajan cuntanschì las persunas che sajan a Mariupol. Il president franzos Emmanuel Macron ed il chancelier tudestg Olaf Scholz han telefonà cun il president russ Wladimir Putin e pretendì in pausa da cumbat immediata.
• La Russia ha annunzià d'avair occupà pliras parts da la citad da Mariupol.
• La mesadad dals abitants da Kiev haja bandunà la citad. Avant la guerra dumbrava la chapitala ucranaisa radund 2,8 milliuns abitantas ed abitants.
• Il discurs dals dus ministers da l'exteriur è ì a fin senza resultats concrets. Tenor Dmytro Kuleba, il minister ucranais, na saja betg gartegià da stipular corridors per che civilists possian bandunar la citad Mariupol. Sergej Lawrow, il minister russ, ha da sia vart ditg, che la Russia spetgia vinavant ina resposta ucranaisa sin las propostas ch'els hajan gia fatg. Tenor ils pleds da Kuleba, na vegnia l'Ucraina betg a capitular.
• Tar l'attatga sin in ospital d'uffants en la citad Mariupol èn trais persunas mortas. Quai ha ditg il vicepresident da la citad Sergej Orlow a l'emettur britannic BBC. Avant avevan las autoritads ucranaisas anc discurrì da 17 persunas blessadas. La Russia refusa reproschas e pretenda ch'i na saja nagin ospital pli, mabain che cumbattants ucranais hajan sajettà ord il bajetg.
• Il fondo monetar internaziunal IWF conceda in credit d'urgenza da 1,3 milliardas francs. Il credit duai gidar da mitigiar las consequenzas economicas da l'attatga da la Russia sin l'Ucraina, communitgescha il fondo. Glindesdi aveva gia la Banca mundiala decidì in pachet d'agid da radund 650 milliuns francs per l'Ucraina.
• Al di da collecta da la Chadaina da Fortuna han Svizras e Svizzers dà passa 51 milliuns francs per gidar la populaziun ucranaisa. Fin ussa – ensemen cun las donaziuns dals dis avant – ha la populaziun svizra fatg donaziuns da passa 82,5 milliuns francs tar la Chadaina da Fortuna per gidar Ucranaisas ed Ucranais.

09-03-2022

• Ils stadis da l'Uniun Europeica han decis ulteriuras sancziuns cunter la Russia e lur pajais partenari Belarus. Ulteriurs oligarchs e lur confamigliars vegnian sin la glista da persunas da las qualas ins blochescha valurs da facultad en l'UE. Sin la glista èn total 160 persunas. Ultra da quai èsi previs da sclauder trais ulteriuras bancas dal Belaurs da la rait da communicaziun da bancas Swift.
• Tar evacuaziuns da civilists ord citads ucranaisas hai puspè dà incaps. En in vitg sper Kiev hajan truppas russas sajettà sin policists ucrainas. In policist saja mort, annunzian las autoritads. I n'è betg pussaivel da verifitgar las indicaziuns. Er en auters lieus datti evacuaziuns. Dentant betg a Mariupol cun ses 400'000 abitants ed abitantas, sco separatists en la regiun Donezk han inditgà.
• Passa 1'300 fugitivs ord l'Ucraina ha la Svizra retschavì fin uss, quai scriva il Secretariat da stadi per la migraziun. Var in quart da las persunas fugidas sa chattan tar privats, trais quarts èn en centers federals per requirents d'asil. L'ONU ha registrà fin ier saira gia passa dus milliuns carstgauns ch'èn fugids ord l'Ucraina.
• L'interrupziun da la forza electrica tar l'ovra atomara a Tschernobyl en l'Ucraina n'è nagin problem da segirtad critic tenor l'IAEA, l'Agentura internaziunala da l'energia nucleara. Il material radioactiv saja magasinà en batschigls da frestgentar ch'sajan avunda gronds. Uschia vegnia manà davent avunda chalira era senza electricitad, ha l'IAEA scrit sin Twitter.
• En vista a la crisa umanitara en l'Ucraina ha la Chadaina da Fortuna appellà d'esser solidaric cun la populaziun ucranaisa ed ha rimnà radund 45 milliuns francs durant il di da la collecta.

• Il president ucranais Wolodimir Selenski ha engrazià en in messadi da video al president american Joe Biden, per sia decisiun da betg pli importar ieli e gas da la Russia. Er engrazià ha el al primminister britannic Boris Johnson, quai perquai che la Gronda Britannia na veglia betg pli importar ieli russ davent dal 2023. Plinavant ha Selenski engrazià a las Russas e Russ che demonstreschan cunter la guerra. Tenor organisaziuns per la defensiun dals dretgs umans hajan las autoritads russas arrestà passa 13'000 demonstrantas e demonstrants dapi l'entschatta da la guerra en l'Ucraina.
• La BBC vul puspè rapportar ord la Russia. Quai ha l'emettur da dretg public britannic communitgà. Avant avevan la BBC ed autras medias da l'exteriur sistì temporarmain lur lavur schurnalistica pervi d'ina nova lescha da medias en la Russia. Tenor quella pudess tgi che derasa novitads, che na constattan tenor il reschim russ betg, ir fin a 15 onns en praschun.

08-03-2022

• L'Uniun europeica vul desister da gas russ. Aifer in onn vul la cumissiun da l'UE reducir ils imports da gas da la Russia per in terz. Persuenter vul ella accellerar il svilup d'energias regenerablas, eruir novas funtaunas per retrair gas e sminuir il diever d'energia. La guerra en l'Ucraina mussia, quant urgent ch'i saja da midar sin energias regenerablas. Passa 40% dal gas importescha l'UE da la Russia. Er ils Stadis Unids na cumpran nagin ieli pli da la Russia. Quest pass vegn er sustegnì da l'opposiziun republicana.
• La Germania, la Frantscha e la China vulan collavurar stretgamain per gidar a terminar la guerra en l'Ucraina. En ina conferenza da video èn Olaf Scholz, Emmanuel Macron e Xi Jinping stads perina da sustegnair cumplainamain tuttas stentas che promovan ina soluziun diplomatica dal conflict.
• L'armada russa bumbardeschia adina dapli ospitals ed indrizs sanitars. Quai communitgescha l'organisaziun per sanadad mundiala WHO. En l'entir pajais manchia rauba medicinala, sco products da sang, oxigen e material chirurgic. I na giaja betg mo per tractar unfrendas da la guerra, mabain er per il provediment dal mintgadi. Ils proxims trais mais vegnan enturn 80'000 dunnas ucranaisas a parturir. Lur provediment medicinal na saja betg garantì pervi da la guerra.
• Civilistas e civilists han pudì bandunar las citads ucranaisas Sumy ed Irpin tras ils corridors umanitars. Tenor las autoritads ucranaisas han pudì bandunar plirs bus la citad da Sumy en il nordost dal pajais. Ord Irpin, datiers da Kiev, sajan fugidas radund 3'000 persunas.
• En tschintg citads ucranaisas datti ina pausa da cumbat. Tenor atgnas indicaziuns haja l'armada russa avert corridors umanitars – Tranter auter a Kiev, Sumy e Mariupol. Sco la Crusch Cotschna rapporta veglian sulet a Mariupol 200'000 persunas bandunar la citad. I sa tracta entant gia da la quarta emprova dad evacuar fugitivs ord la citad da port. Las ulteriuras giadas hai fatg naufragi, perquai che l'armistizi n'ha betg funcziunà. Omaduas varts devan la culpa l'ina a l'autra.
• Tar attatgas ord l'aria sajan mortas almain 10 persunas en la citad da Sumy. Vegnidas attatgadas da l'aviatica russa sajan surtut chasas en il center. Actualmain n'èsi betg pussibel da verifitgar talas indicaziuns.

Legenda: Sumy en il nordost da l'Ucraina. SRF

• Ils pretschs da pavel èn s’augmentads pervi da la guerra en l’Ucraina. Pervi da l’invasiun da la Russia na po il pajais betg pli exportar tirc e graun. Tenor l’Uffizi federal d’agricultura ha quai in effect sin il provediment da pavel global. Er la Svizra saja pertutgada. Sco reacziun vul l’uffizi uss reducir ils dazis d’import per pavel e per part stritgar quels dal tuttafatg.
• La Banca mundiala sustegna l'Ucraina cun 700 milliuns dollars en furma da credits. Quests daners gidian la regenza da finanziar prestaziun socialas, ha ditg David Malpass, il president da la banca. Be ils donns vid l'infrastructura da traffic stima l'Ucraina sin 10 milliardas dollars.
• Citad da Lwiw dumonda per agid areguard ils fugitivs che vegnan en lur direcziun. Els hajan da tgirar radund 200'000 fugitivs, di il president da la citad. Cunzunt vegnian duvrads indrizs sanitars e pussaivladads per cuschinar. Entant han las Naziuns Unidas concedì d'esser surdumandads en vista al grond dumber da persunas che fugian. I dovria uss exnum corridors segirs per porscher l'agid umanitar necessari.

07-03-2022

• Dapi l'entschatta da la guerra sajan passa dus milliuns persunas fugidas. Passa in milliun sa chattan il mument en Pologna. En Svizra èn radund 900 persunas – cunzunt dunnas ed uffants – s'annunziadas tar ils centers federals per requirents d'asil. Tenor il Secretariat da stadi per migraziun SEM vegn quest dumber anc a crescher. Il mument datti en ils centers federals per requirents d'asil circa 5'000 plazs libers. Cun l'armada vulan ins stgaffir tant pli svelt dapli capacitads. Finamira sajan 9'000 plazs.

audio

Capacitads en Svizra per fugitivs ucrainais

03:00 min, ord Actualitad dals 07.03.2022.

laschar ir. Durada: 3 minutas.

• La Russia vul mo pli pajar cun Rubels a pajais «nunamicabels». Sper la Svizra è quai tut ils pajais commembers da l'UE – sco era l'Ucraina, ils Stadis Unids da l'America, il Giapun, la Gronda Britannia ed il Canada. Quai è ina reacziun sin las sancziuns cunter la Russia. L'entschatta da l'onn aveva la Russia debits da radund 480 milliardas dollars tar pajais esters.
• Per l'emprima giada dapi l'entschatta da la guerra en l'Ucraina duai dar gievgia proxima (10-03-2022) in inscunter sin livel guvernamental. Quel duai esser ad Antalya en la Tirchia. Tenor pliras agenturas ha la Russia confermà ch'i saja planisà discurs dal minister da l'exteriur russ, Sergej Lawrow, cun ses collega ucranais, Dmytro Kuleba, a l'ur dal forum da diplomazia ed Antalya.
• La Svizra ha tramess per la quarta giada rauba d'agid en la Pologna ed en l'Ucraina. Quai ha communitgà il Departament federal d'affars exteriurs (EDA). Tranter auter haja la Svizra tramess artitgels d'igiena per il basegn da mintgadi, ma era mangiativas per pops. 35 tonnas rauba d'agid medicinal è gia arrivà ier saira en Ucraina, a Kiev.

• La guerra en l'Ucraina ha in grond effect sin il commerzi mundial. Tenor l'Institut per economia mundiala a Kiel hai dà il favrer in minus en il commerzi mundial da 5,6% – quai saja l'infracziun la pli gronda dapi l'entschatta da la pandemia il 2020. Il restabiliment da l'economia dals davos mais saja uschia interrut. La raschun per quai saja la malsegirtad actuala, las sancziuns e la controlla da martganzia en connex cun las sancziuns.
• Il mument custa 1 euro anc 1 franc. Uschia saja la Banca naziunala svizra alarmada. Ella vul flaivlentar il franc svizzer cun cumprar valuta estra. L'effect dal ferm franc svizzer datti, perquai ch'el vala sco valuta segira en temp da crisa.
• La terza runda da discurs tranter la Russia e l'Ucraina ha gì lieu. Quai ha scrit Mychajlo Podoljak, il cussegliader dal president ucranais, sin Twitter. Quai puspè en il Belarus. La gievgia duain lura ils ministers per l'exteriur da la Russia sco er da l'Ucraina s'entupar en la Tirchia.
• Entant èn passa 1,6 milliuns umans fugids ord l'Ucraina dapi l'entschatta da la guerra. Da quels sajan dapli che ina milliun fugids en la Pologna. Quai ha rapportà la guardia da cunfin polonaisa. Sulet la dumengia hajan 142'300 persunas traversà ils cunfins. L'offensiva russa en l'Ucraina haja chaschunà ina da las pli grondas crisas da fugitivs en l'Europa dapi la Segunda Guerra mundiala. La Svizra quinta cun plirs millis fugitivs.
• La Russia vul stgaffir sis corridors umanitars per che civilistas e civilists possian bandunar las zonas cumbattidas. Quai propona il ministeri da defensiun russ. Tenor Wolodimir Selenski saja questa proposta dentant immorala, perquai che tut ils corridors mainan u en Russia u en il Belarus.
• Pervi da l’invasiun da la Russia en l’Ucraina vegn l’ieli adina pli char. In barrel da la sort Brent (159 liters) custa bunamain 140 dollars. Dapi il 2008 n’èn ils pretschs d’ieli betg pli stads uschè auts. Pervi da l’attatga sin l’Ucraina vegn discutà in embargo d’ieli cunter la Russia.
• La notg haja l'aviatica militara russa attatgà miras civilas a Charkiv, la segund gronda citad dal pajais. Tenor in rapport da l'armada ucranaisa haja la Russia cumenzà da concentrar resursas per in'offensiva grona sin la chapitala Kiev. I n'è betg pussaivel da verifitgar questas indicaziuns.

06-03-2022

• Er la segunda emprova dad evacuar civilists ord la citad da port Mariupol n'è betg gartegiada. Quai ha communitgà la Crusch cotschna. In convoi cun civilists n'aveva betg pudì bandunar la citad perquai ch'ils Russ n'hajan betg fatg pausa da cumbat, uschia las autoritads localas. Il president russ, Wladimir Putin fetschia percunter responsabla l'Ucraina.
• Il president da la Turchia, Recep Tayyip Erdogan, ha la dumengia telefonà cun Wladimir Putin. El haja pretais, che la Russia lubeschia corridors umanitars en las citads e da suttascriver immediat ina pausa da cumbat. Moscau ha annunzià da be interrumper sia operaziun militara, sche tut las cundiziuns da la Russia sajan accumplidas.
• L’armada russa mantegna la pressiun sin l'Ucraina dal Sid e sin Kiev. Sco medias rapportan, saja la citad da Charkiv en l’ost dal pajais vegnida bumbardada la notg. Cunzunt la situaziun per Mariupol resta difficila, tenor il president da la citad. Dapi tschintg dis n'hajan els nagina forza electrica e nagin stgaudament pli. Suenter attatgas dettia plirs milla blessads e blers morts.
• Il president russ Wladimir Putin da sia vart ha smanatschà da privar l'Ucraina da sia furma sco stadi. El ha cumpareglià las sancziuns cunter la Russia cun ina decleraziun da guerra.
• Il president american Joe Biden ha telefonà passa ina mes’ura cun Wolodimir Selenski. En il discurs haja Biden suttastritgà las mesiras americanas, da lur alliads e da l’economia privata.

05-03-2022

• Adina dapli Russas e Russ vulan bandunar lur pajais. Uschia datti adina dapli fugitivs russ en la Finlanda. Quai ha communitga l'emettur da televisiun finlandais Yle. Per consequenza stoppian las viafiers finlandaisas amplifitgar lur coalliziun da viafier tranter St. Petersburg e Helsinki. Millis sajan gia vegnids en la Finlanda. Blers teman che la Russia possia vegnir messa sut il dretg da guerra, e ch'ils cunfins possian vegnir serrads.
• Il radio e la televisiun svizra SRF na rapporta per il mument betg pli ord la Russia. La raschun per quai è la nova lescha da medias che Vladimir Putin ha mess en vigur. Cun quella lescha spetgian quellas e quels che derasian «infurmaziuns faussas» davart las forzas russas enfin 15 onns praschun. Las correspundentas ed ils correspundents sajan gia ord pajais, SRF valiteschia la situaziun cuntinuadamain.
• L’evacuaziun da civilists ord la citad da port Mariupol è vegnida spustada. Las truppas russas na resguardian betg la pausa da cumbat. Quai han communitgà las autoritads ucranaisas. Ins haja appellà a la glieud da turnar en lur lieus da refugi. La Russia aveva annunzià dad avrir corridors umanitars, uschia che possian civilists bandunar las citads. Actualmain dettia discurs davart ina pausa da cumbat.
• Fin uss èn bun 1,3 milliuns umans fugids da la guerra en l’Ucraina. Quai stima l’Autcumissariat da las Naziuns Unidas per ils fugitivs. Ils blers sajan fugids en la Pologna.

• A Turitg han radund 40’000 persunas demonstrà cunter la guerra en l’Ucraina. Ellas han pretendì ina pausa da cumbat immediata, discurs diplomatics e che la Russia retiria sias truppas. Ulteriuras demonstraziuns èn planisadas en las citads da Berna, Genevra e Son Gagl.

Legenda: Clamà a la demonstraziun han tranter auter sindicats, la Partida socialdemocratica ed ils Verds. Keystone

• Las truppas russas cuntinueschan lur offensiva cunter l'Ucraina. Las bleras forzas impundia la Russia vinavant per circumdar las citads da Kiev e Charkiv. Vitiers emprovian las truppas russas – da crear in corridor da la Peninsla da la Crim annectada, tar las regiuns Luhansk e Donezk, occupadas da separatists.
• Il president ucranais Wolodimir Selenski ha reagì cun dischillusiun sin il Na da la NATO d'introducir ina zona cun scumond da sgular sur l'Ucraina. Cunquai haja l'allianza dà glisch verda ad ulteriurs bumbardaments da citads e vitgs ucranais, uschia Selenski.
• En la chapitala da la Serbia, Belgrad, hai dà ina gronda demonstraziun pro-russa. Cun bandieras russas e maletgs dal president Vladimir Putin sajan millis da demonstrants ids avant l'ambassada dal pajais. Quai rapporta l'agentura da novitads Reuters. La Serbia è partenaria da la Nato, e candidata per vegnir en l'UE. Da l'autra vart a il pajais stretgs lioms cun la Russia.

Legenda: Demonstraziun pro-russa a Belgrad dals 04.03.2022. Reuters

04-03-2022

• Il Departament federal d’affars exteriurs scusseglia da viadis en Russia. Pervi da l’attatga sin l’Ucraina saja la situaziun adina pli imprevisibla – scriva l’EDA sin Twitter. I na saja betg da sclauder che la situaziun vegnia tuttenina mendra. Plinavant saja il traffic aviatic restrenschì pervi da las sancziuns. Er na saja betg adina pussaivel da retrair daners a bancomats en Russia. Cunzunt a Moscau ed a Son Petersburg saja da quintar che la violenza escaleschia durant demonstraziuns.

• L’Ucraina ha dumandà agid da la Crusch Cotschna internaziunala per drizzar en corridors umanitars. La situaziun da la populaziun civila saja precara en las citads cumbattidas. La regenza a Kiev haja tramess tut las dumondas da crear quels corridors e spetgia uss sin il consentiment da Moscau. Quai ha communitgà la regenza ucrainaisa. Tenor indicaziuns russas saja Moscau en contact cun las Naziuns unidas. Las autoritads ucranaisas impedeschian dentant la migraziun dals fugitivs.
• Il president russ Wladimir Putin ha clamà si stadis vischinants da normalisar las relaziuns cun ses pajais. Putin ha declerà a l'agentura Interfax che ses pajais vegnia ad ademplir las obligaziuns economicas envers auters stadis. Auter il criticher da Putin Alexej Nawalny, ch'è en praschun. Quel ha appellà da protestar la dumengia cunter la guerra en l'Ucraina – tant en la Russia sco en l'exteriur.
• Il Cussegl federal vul activar il status da protecziun S per Ucranaisas ed Ucranais che ston bandunar lur patria pervia da la guerra. Tras quest status survegnan ils fugitivs spert il dretg da dimora en Svizra, senza ch'els ston ir tras la procedura d'asil normala.

• 1,25 milliuns persunas sajan entant fugidas ord l'Ucraina – uschia l'organisaziun per migraziun da l'ONU. Circa la mesadad, passa 670'000, sajan fugids en la Pologna. Er la Moldavia e l'Ungaria dumbian auts dumbers da persunas fugidas – ha inditgà a Genevra in pledader da l'Organisaziun internaziunala per la migraziun.
• Las truppas russas s'avischinan adina pli fitg a Kiev. Ils gronds sforzs fetschian ils Russ per circumdar la chapitala, hai num en il rapport da la damaun da l'armada ucranaisa. Ch'i haja dà cumbats en la regiun na vegn betg menziunà. En in pled a la televisiun ha il president ucranais appellà als burgais russ dad ir sin via e protestar.
• In'emprim convoi svizzer cun rauba d'agir umanitara è arrivà. Quai communitgescha il Departament per l'exteriur. Part da la rauba d'agid sajan tendas, cuvertas ed indriz per stgaudar. Il Cussegl federal ha annunzià glindesdi passà da trametter 25 tonnas rauba d'agir per fugitivs da l'Ucraina.

• La Russia vul chastiar massivamain sch'insatgi derasa «infurmaziuns falladas». Il parlament a Moscau ha adattà ina lescha che lubescha auts chastis pecuniars e fin a 15 onns praschun. Concret vai per chaussas sco infurmar fallà sur da schuldada russa, u discreditar las truppas russas. A las medias russas èsi scumandà da duvrar pleds sco «attatga», «invasiun» u «decleranza da guerra»
• La Russia ha attatgà la pli gronda ovra atomara da l'Ucraina, quai tenor indicaziuns ucranaisas. Sin l'areal da l'ovra Saporischschja saja rut ora in fieu. Radiaziun radioactiva n'haja dentant tenor infurmaziuns actualas betg. Il fieu saja dentant vegnì stizzà, rapporta l'agentura da novitads Reuters, sa referind sin l'organisaziun da Protecziun da catastrofa da l'Ukraina. Tenor la ministra d'energia americana, sajan ils reacturs gia avant vegnids tschentads giu a moda segira.
• Sco reacziun sin il fieu en l'ovra atomara pretenda il primminister brit, Boris Johnson, ina sesida d'urgenza dal Cussegl da segirezza da las Naziuns Unidas. Il sa cuntegnair dal president russ possia metter en privel directamain l'entira Europa. Il minister d'energia ucranais ha pretendì che la NATO ageschia immediat. Dad ina vart dovria ina valitaziun professiunala. Plinavant pretenda el in agir cun las mesiras las pli rigurusas dals pajais che possedan armas atomaras.
• La Regenza grischuna fa ina donaziun da 200'000 francs a favur da l’Ucraina. Sco che la regenza scriva, van ils daners ad organisaziuns umanitaras renconuschidas, sco la Chadaina da Fortuna u la Crusch cotschna.

03-03-2022

• En ina segunda runda da tractativas èn la Russia e l’Ucraina vegnidas perina da crear corridors umanitars en regiuns da l’Ucraina nua ch’ils cumbats èn fitg intensivs. Quai han ditg represchentants dad omaduas varts suenter l’inscunter. Plinavant ha il cussegliader dal president ucranais ditg ch’ins n’haja betg cuntanschì intgins resultats ch’ins aveva sperà. Ussa duaja dar ina terza runda da tractativas.
• Svizra: Tgi che vul prender si privat fugitivs da l’Ucraina en Svizra duai pudair far quai. Quai ha ditg la ministra da giustia Karin Keller-Sutter avant ses barat cun ils ministers da l’interiur da l’UE a Brüssel. En l’UE ed era en Svizra pudess vegnir duvrà in nov status – quel da la protecziun temporara senza procedura d’asil.

00:34

video

Karin Keller-Sutter tar il barat dals ministers da l'interiur

Or da News-Clip dals 03.03.2022.

laschar ir. Durada: 34 Secundas.

• Entant han cumenzà novs discurs tranter l'Ucraina e la Russia. Quels han lieu en il vest dal Belarus. La televisiun statala dal Belarus ha mussà maletgs, co che las duas delegaziuns han prendì plaz vid ina maisa, ed han sa dà il maun. L'Ucraina ha la finamira da cuntanscher ina pausa da cumbat e da definir corridors per che civilists possian bandunar zonas privlusas.
• La citad gronda Cherson en il sid da l'Ucraina è vegnida conquistada. Quai han confermà las autoritads ucranaisas. Cherson è cun quai l’emprima citad gronda ch’è vegnida conquistada. Il schef da l'administraziun regiunala ha scrit sin Telegram ch’occupaders russ sajan en l’entira citad e fitg malsegirs. L'armada russa aveva annunzià gia mesemna avantmezdi d’avair sut controlla la citad. La regenza a Kiev aveva dentant dementì quai.

Legenda: SRF

• Tenor il president Wolodimir Selenski possian las lingias da defensiun ucranaisas sa defender cunter las attatgas russas. Ils bumbardaments n'hajan dentant betg laschà suenter dapi mesanotg.
• A Kiev, la chapitala, hai para dà pliras explosiuns grevas. L'agentura Unian ha rapportà d'in alarm d'aria. Sin videos en raits socialas sajan da vesair detunaziuns grondas. Tenor l'armada ucranaisa sajan ils Russ per part anc 20 fin 30 kilometers davent dals cunfins da la citad.
• Dapi l'entschatta da l'invasiun sajan gia in milliun persunas fugidas da l'Ucraina. Quai ha communitgà il cumissari per fugitivs da l'ONU Filippo Grandi la notg sin gievgia, via Twitter. I saja uras che las armas en Ucraina taschian, per che l'agid umanitar possia vegnir prestà en il pajais.

• Il Tribunal penal internaziunal ha cumenzà uffizialmain ad investigar en l'Ucraina. La raschun perquai èn rinfatschas pervi da crims da guerra che l'Ucraina haja commess avant la guerra. Las investigaziuns duain sa drizzar envers omaduas partidas en il conflict.
• La Russia quinta da cuntinuar ils discurs cun l'Ucraina questa gievgia. Avant aveva il manader da la delegaziun ucrainaisa confermà novs discurs.

02-03-2022

• L'assamblea generala da l'ONU ha condemnà l'invasiun russa ed appellà da chalar cun l'agressiun. La votaziun purtada d'ina gronda maioritad na po betg vegnir bloccada tras il veto d'in dals pajais dal cussegl da segirezza.
• Era il setavel di che la Russia è penetrada en l'Ucraina, annunzia il pajais cumbats en bleras citads. Attatgas ord l'aria hai dà tenor las autoritads localas tranter auter a Mariupol. Fitg fermas attatgas fa l'armada russa en la citad da Charkiv, tenor las autoritads ucranaisas èn almain 21 persunas vegnidas mazzadas.
• L'armada russa ha surprendì la controlla da la pli gronda ovra atomara da l'Ucraina. Per il manaschi segir procura vinavant il persunal da l'ovra.
• Il correspundent da la NZZ, Ulrich Schmid, ch'era fin sonda anc a Kiev, ha rapportà da blers morts e cumbats intensivs.

audio

Il correspondent Ulrich Schmid davart la situaziun en Ucraina (Purtret: Rauba militarica russa destruida a Butscha, 1. mars)

06:18 min, ord SRF 4 News aktuell dals 02.03.2022. Maletg: Keystone

laschar ir. Durada: 6 minutas 18 Secundas.

• Il convoi russ da 65 kilometers lunghezza è arrivà a Kiev.
• L'ambassada Svizra a Kiev è vegnida evacuada. Tant l'ambassadur svizzer sco er ses quatter collavuraturs han bandunà la citad cun agid da forzas spezialas da l'armada svizra.
• A Charkiv ha la Russia attatgà in center medicinal da l'armada. Confermads n'èn quels rapports dentant betg.

01-03-2022

• Il president ucranais Wolodimir Selenski pretenda ina procedura accelerada per l'adesiun da ses pajais en l'Uniun europeica. Malgrà che l'UE vul signalisar ina stretga colliaziun cun l'Ucraina n'hai betg dà empermischuns concretas.

01:52

video

President Selenski avant il parlament da l'UE

Or da Tagesschau dals 01.03.2022.

laschar ir. Durada: 1 minuta 52 Secundas.

• Ord pliras citads datti annunzias d'attatgas cun rachetas, tranter auter da Charkiv, Mariupol e la chapitala Kiev.
• La Russia blochescha ses spazi aviatic per aviuns svizzers. Quai è ina reacziun sin il scumond da sgols che la Svizra ha relaschà per aviuns russ.
• In convoi russ d'ina lunghezza da 65 kilometers è sin via a Kiev. Quel cumpiglia chars armads, panzers, artigliaria e vehichels auxiliars.
• L’Uniun Europeica scumonda las medias statalas russas RT e Sputnik – Ils concerns da Facebook–META e la plattafurma da videos TikTok restrenschan l’access al cuntegn da las medias russas.

03:33

video

Guerra da cyber da la Russia

Or da 10 vor 10 dals 01.03.2022.

laschar ir. Durada: 3 minutas 33 Secundas.

• Ils cumbats enturn las citads da Kiev e Charkiv cuntinueschan.

05:20

video

Charkiv e Kiev sut ferma attatga

Or da 10 vor 10 dals 01.03.2022.

laschar ir. Durada: 5 minutas 20 Secundas.

28-02-2022

• Passa in mez milliun persunas han fin ussa bandunà l'Ucraina. I sa tracta cunzunt da dunnas ed uffants e dad umens che na ston betg pli prestar servetsch militar.
• Las contractivas da pasch tranter la Russia e l'Ucraina han cumenzà. Duas delegaziuns èn s'entupadas al cunfin tranter il Belarus e l'Ucraina. Resultats concrets n'hai betg dà. Ins è però sa cunvegnids sin ulteriurs inscunters.

Serrar

02:50

video

La Russia e l'Ucraina negozieschan

Or da Tagesschau dals 28.02.2022.

laschar ir. Durada: 2 minutas 50 Secundas.

06:41

video

La Svizra suonda las sancziuns da l'UE

Or da Tagesschau dals 28.02.2022.

laschar ir. Durada: 6 minutas 41 Secundas.

01:56

video

Presidenta dal Cussegl naziunal: «Silenzi n'è betg neutral»

Or da News-Clip dals 28.02.2022.

laschar ir. Durada: 1 minuta 56 Secundas.

• La Svizra surpiglia las sancziuns da l'UE cunter la Russia. Tranter auter è il spazi d'aria serrà dapi glindesdi da las 15:00 per aviuns russ e sgols ord la Russia.
• L’Uniun europeica ha mess en vigur sancziuns cunter la banca centrala russa. Quellas cumpiglian era in scumond da far transacziuns cun l’institut da finanzas russ.
• En la chapitala da l’Ucraina Kiev ed en la metropola Charkiv (en l’ost dal pajais) hai dà ulteriuras explosiuns.

27-02-2022

• Il president russ, Wladimir Putin ha mess en prontadad la forza nucleara da l'armada. Quai causa las sancziuns economicas, e perquai che la Nato vul rinforzar sias truppas en l'ost da l'Europa.
• L'Ucraina è pronta da contrahar cun la Russia. Il glindesdi vulan s'inscuntrar al cunfin ucranais-belarus ina delegaziun ucranaisa cun ina delegaziun russa – Quai senza cundiziuns.

08:57

video

L'Ucraina approvescha a negoziaziuns cun la Russia

Or da Tagesschau dals 27.02.2022.

laschar ir. Durada: 8 minutas 57 Secundas.

• Ils stadis dal vest vulan sclauder bancas russas da la rait da communicaziun da bancas Swift. Fatschentas finanzialas vegnan uschia engrevgiadas fermamain.
• La notg sin dumengia hai dà ulteriurs cumbats intensivs en l'Ucraina. L’armada russa è entrada en la citad da Charkiv – la segund gronda citad da l'Ucraina.
• La Chadaina da fortuna appellescha per donaziuns per sustegnair ils fugitivs ucranais.

26-02-2022

• Il president ucranais Wolodimir Selenski dumonda Ignazio Cassis d'organisar ina conferenza da pasch per terminar la guerra. L'EDA n'ha dentant betg confermà quai.
• Svizras e Svizzers èn sa radunadas per demonstraziuns da solidaritad. A Berna han demonstrà passa 20'000 persunas.

01:16

video

Demonstarziun da solidaritad a Berna

Or da News-Clip dals 26.02.2022.

laschar ir. Durada: 1 minuta 16 Secundas.

• Suenter l'Uniun europeica vulan er ils Stadis Unids sancziunar directamain il president russ Wladimir Putin ed il minister da l'exteriur russ Sergej Lawrow. Quai munta che la facultad ch'els han en l'UE vegn probablamain bloccada.
• Wolodimir Selenski ha ordinà la mobilisaziun generala en il pajais. Uschia vegnian radunads tut ils reservists. Umens tranter 18 e 60 onns na pon betg pli bandunar il pajais.

02:56

video

Wolodimir Selenski mobilisescha tras messadis da video

Or da Tagesschau dals 26.02.2022.

laschar ir. Durada: 2 minutas 56 Secundas.

• Selenski ha declerà ch'el veglia restar a Kiev. La Russia han declerà el e sia famiglia sco mira.
• La situaziun per la populaziun en l'Ucraina resta nunsurvesaivla. Ils carstgauns en la chapitala Kiev han tschertgà protecziun en las staziuns da la metro.

25-02-2022

• La Svizra è pronta da prender si fugitivs da l’Ucraina.
• Actualmain na datti naginas sancziuns cunter la Russia da la vart da la Svizra. I dat dentant mesiras pli strictas cunter il pajais – quai per evitar che las sancziuns da l'UE possian vegnir sviadas via la Svizra.
• L'ambassada svizra en la chapitala ucranaisa vegn serrada. Dentant be per part – La Svizra vul vinavant pussibilitar in dialog cun la Russia.

24-02-2022

• Il Departament federal d'affars da l'exteriur pretenda da franar «l'agressiun militara» e da retrair las truppas ord l'Ucraina, quai saja ina greva violaziun dal dretg internaziunal.

• Ils stadis dal vest, sco er las organisaziuns internaziunalas condemneschan l'attatga russa sin l'Ucraina. La presidenta da la cumissiun europeica Ursula von der Leyen di che l'UE vegnia a far responsabel il Kreml. L'ONU appellescha a Putin da franar las truppas e da dar ina schanza a la pasch.

Serrar

00:31

video

Boris Johnson: «Nossa pli gronda tema è vegnida vaira»

Or da News-Clip dals 24.02.2022.

laschar ir. Durada: 31 Secundas.

01:00

video

Chanzelier tudestg Olaf Scholz: «In di trist per l'Europa»

Or da News-Clip dals 24.02.2022.

laschar ir. Durada: 1 minuta.

00:52

video

Jens Stoltenberg, secretari general da la Nato: «In'invasiun planisada»

Or da News-Clip dals 24.02.2022.

laschar ir. Durada: 52 Secundas.

• Radund 368'000 persunas ucranaisas èn en fugia suenter las attatgas russas.

01:01

video

Luzia Tschirky: «La situaziun en l'Ucraina è surreala»

Or da News-Clip dals 24.02.2022.

laschar ir. Durada: 1 minuta 1 Secunda.

• Passa 200'000 fugitivs da l'Ucraina èn arrivads en la Pologna. Er en direcziun Moldavia èn fugidas bleras persunas.

23-02-2022

• La Russia ha attatgà l'Ucraina la notg sin gievgia. Or da las citads sco Kiev, Mariupol ed Odessa datti rapports d'explosiuns.
• Il president ucranais, Wolodimir Selenski ha declerà per l'entir pajais il stadi da guerra e rut giu las relaziuns diplomaticas cun la Russia.

08:44

video

En l'Ucraina ha cumenzà ina guerra

Or da 10 vor 10 dals 24.02.2022.

laschar ir. Durada: 8 minutas 44 Secundas.

• Il Cussegl federal condemnescha che la Russia ha renconuschì las regiuns separatisticas en l'ost da l'Ucraina sco agens stadis independents. La Svizra sezza na piglia naginas sancziuns, vul però evitar che la Russia guntgeschia las sancziuns europeicas via la Svizra.

audio

Conflict en l'Ucraina: La Svizra crititgescha l'agir da la Russia

02:49 min, ord Actualitad dals 22.02.2022.

laschar ir. Durada: 2 minutas 49 Secundas.

22-02-2022

• La Russia renconuscha las regiuns separatisticas en l'ost da l'Ucraina, Donezk e Luhansk sco republicas independentas. President Wladimir Putin ha suttascrit in decret ch'ha l'intenziun da procurar per pasch en la regiun.

• Cun declerar las duas regiuns sco independentas, ha Wladimir Putin dà a si'armada la pussaivladad d'entrar l'Ucraina. Tenor il dretg internaziunal n'è quai dentant betg legal. Las duas regiuns tutgan anc adina tar l'Ucraina, perquai che betg l'entir pajais ha vuschà ed approvà la separaziun da las duas regiuns.

19-02-2022

• La Nato, sco era ils Americans, Tudestgs, Franzos ed Englais fan quitads pervi dal conflict en l'Ucraina. 

La ristga per in conflict armà en l'Europa è creschida. Quai è eventualmain la pli malsegira situaziun en l'Europa dapi decennis.

13-02-2022

• La situaziun en l'Ucraina è tendida e plirs stadis fan appels diplomatics. Il president american Joe Biden ha contact cun il president russ Wladimir Putin ed il president ucranais Wolodimir Selenski.

Legenda: Wladimir Putin telefonescha cun Joe Biden Keystone

25-01-2022

• Appels a la Russia da deescalar la situaziun en connex cun l'Ucraina.